Γιατί δεν παραδίνονταν οι Γερμανοί το 1945;

Μολονότι τόσο ο Φλαϊσχάουερ του Σπίγκελ. όσο και ο Κέρσο φλερτάρουν κομψότατα και επικίνδυνα με το αξιακό σύστημα της γερμανικής κουλτούρας εν γένει, το οποίο θεωρούν πως βρίσκεται πίσω από την μέχρις εσχάτων αντίσταση των Γερμανών την άνοιξη του 1945 κατά των Σοβιετικών, των Αμερικανών και των Άγγλων, εντούτοις, κατά την συζήτησή τους προκύπτουν πολλαπλά αίτια, π.χ. ο φόβος του τι μπορούσε να τους συμβεί αν έπεφταν ηττημένοι στα χέρια των «μπολσεβικο-μογγόλων», εναντίον των οποίων αγωνιζόταν όχι μόνον το  Τρίτο Ράιχ, αλλά και οι Ιταλοί και οι Ιάπωνες (Anti-Commintern Pact, Αντιδιεθνιστικό Σύμφωνο)· επίσης, η καθολική ναζιστική προπαγάνδα κατά των Σοβιετικών και υπέρ της υπεράνθρωπης ικανότητας του Χίτλερ ως ηγέτη, η καλλιέργεια της εντύπωσης ότι δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον χωρίς αυτόν και έξω από τον εθνικοσοσιαλισμό· η αίσθηση στα πρόθυρα της υστερία ότι «there is no alternative», TINA όπως θα μας θύμιζε η μακαρίτισσα Μάργκαρετ Θάτσερ στην δεκαετία του 1980· η σχετική δυνατότητα παραγωγής ενέργειας, πυρομαχικών και όπλων που διασφάλιζε ο Σπέερ, τα σχετικά αποθέματα τροφίμων, η ψυχολογικών ενδιαφέρουσα επιμονή στην επιτέλεση των μικρών καθημερινών καθηκόντων ως προβολής της θέλησης να ανασχεθεί η ορμητική έκβαση των γεγονότων. Όλα αυτά προκύπτουν από την ανάλυση της βασικής θέσης του Κέρσο: Σε στιγμές της Ιστορίας σαν αυτή που ζούσαν οι Γερμανοί την άνοιξη του 1945 είτε ξεσπά επανάσταση (όπως συνέβη το 1918, άλλωστε στην ίδια χώρα) είτε πραξικόπημα μεταξύ των ηγετών, εκδοχή που είχε συστηματικά ελεγχθεί από τον Χίτλερ εγκαίρως, και ιδίως μετά την απόπειρα δολοφονίας του τον Ιούλιο του 1944.

Αξίζει να διαβάσουμε, και μάλιστα προσεκτικά, το βιβλίο του Ίαν Κέρσο, The End. Hitler’s Germany 1944-45. Penguin 2012.

Συνέντευξη στον Σπίγκελ (SPIEGEL). Διαδικτυακή δημοσίευση στις 18/11/201

Ο Ίαν Κέρσο (Ian Kershaw) για τις τελευταίες ημέρες του Τρίτου Ράιχ

‘Η επιρροή του Χίτλερ ήταν μοιραία’

Σε συνέντευξή του στον Σπίγκελ, ο πλέον ευπώλητος βρετανός ιστορικός Ίαν Κέρσο μιλάει για τις τελευταίες ημέρες του Τρίτου Ράιχ, για το γιατί οι Γερμανοί επέμεναν, όταν ήταν σαφές ότι όλα είχαν χαθεί και τις ολέθριες επιπτώσεις της αποτυχημένης απόπειρας δολοφονίας του Χίτλερ στις 20 Ιουλίου 1944.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Καθηγητά Κέρσο, περάσατε τα τελευταία τρία χρόνια μελετώντας την κατάρρευση της ναζιστικής Γερμανίας. Εντέλει, μένουμε κουνώντας το κεφάλι μας έκπληκτοι για το παράλογο της τελευταίας φάσης, ή εσείς ως ιστορικός αισθάνεστε επίσης κάτι κοντινό προς τον θαυμασμό για την επιμονή των Γερμανών;

ΚΕΡΣΟ: Οπωσδήποτε η κίνηση του κεφαλιού κυριαρχεί. Είμαι πεπεισμένος ότι εμείς οι Άγγλοι θα παραιτούμασταν πιο σύντομα. Είναι ασφαλώς ασυνήθιστο μια χώρα να εξακολουθεί να πολεμάει ως την ολοκληρωτική αυτοκαταστροφή. Είναι στάση που βλέπουμε συνήθως στους εμφύλιους πολέμους, αλλά όχι σε συγκρούσεις όπου εχθρικές μεταξύ τους χώρες βρίσκονται σε πόλεμο η μια εναντίον της άλλης.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Στην αρχή του νέου βιβλίου σας εγείρετε την ερώτηση γιατί οι Γερμανοί επέμειναν επί τόσο καιρό. Τι είναι που προφανώς θα έπρεπε να είχαν κάνει;

ΚΕΡΣΟ: Σε κάθε ένοπλη σύγκρουση, υπάρχει τελικώς μια στιγμή οπότε η μία πλευρά αντιλαμβάνεται ότι όλα έχουν τελειώσει. Αν οι άνθρωποι που βρίσκονται στην εξουσία δεν παραδοθούν, αλλά, αντί να το πράξουν, εξακολουθούν να βυθίζουν την χώρα τους στα ερείπια, Ρούντολφ Γιόρνταν (Rudolph Jodan) υπάρχει είτε επανάσταση από τα κάτω, όπως συνέβη στην Γερμανία και στην Ρωσία κοντά στο τέλος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου, είτε εκδηλώνεται πραξικόπημα από τις ελίτ, που επιχειρούν να σώσουν ό,τι μπορεί ακόμη να σωθεί. Το παράδειγμα γι’αυτό είναι η ανατροπή του Μπενίτο Μουσολίνι στην Ιταλία, τον Ιούλιο του 1943.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Ποια είναι η ύστατη στιγμή οπότε οι Γερμανοί θα έπρεπε να είχαν αναγνωρίσει ότι δεν μπορούσαν πια να κερδίσουν τον πόλεμο;

ΚΕΡΣΟ: Θα έλεγα το καλοκαίρι του 1944, μετά από την επιτυχημένη απόβαση των Συμμάχων στην Νορμανδία και τα τεράστια εδαφικά κέρδη των Ρώσων στην Ανατολή. Σ’εκείνο το σημείο, ο πόλεμος είχε αντικειμενικά κριθεί, ακόμη κι αν η γερμανική κοινή γνώμη δεν το έβλεπε έτσι. Αλλά, αρχίζοντας από τον Δεκέμβριο του 1944, μετά την αποτυχημένη επίθεση των Αρδεννών (σημ. εκδ.: επίσης γνωστή και ως Μάχη της Μπουλζ), ήταν επίσης σαφές στην ελίτ της εξουσίας στο γερμανικό Ράιχ ότι στρατιωτικά δεν υπήρχε πια τίποτε να κερδηθεί. Σ’αυτό το σημείο, θα είχε νόημα να αρχίσουν συνομιλίες για την παράδοση.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Μέχρι το τέλος, η ηγεσία των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, της Βέρμαχτ, είχαν αγκιστρωθεί στην ελπίδα ότι η Συμμαχία θα διαλυόταν και έτσι θα άνοιγε ο δρόμος για χωριστή ειρήνη με τις Δυτικές δυνάμεις. Με δεδομένη την ταχύτατη διάλυση της στρατιωτικής συμμαχίας και την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, αυτή η ιδέα δεν φαίνεται ολωσδιόλου παράλογη.

ΚΕΡΣΟ: Φυσικά, η ιδέα δεν ήταν ηλίθια, αλλά σ’εκείνο το σημείο του πολέμου, το στοίχημα ότι θα διαλυόταν η συμμαχία ισοδυναμούσε ολωσδιόλου με αυταπάτη. Ποτέ δεν υπήρξαν σοβαρές σκέψεις στους Δυτικούς Συμμάχουν να συνεχίσουν μόνοι τους. Η ύψιστη προτεραιότητα ήταν η κατανίκηση του χιτλερικού Ράιχ, και για τον σκοπό αυτό ήταν απαραίτητη η συμμαχία με τους Ρώσους. Ο Τσόρτσιλ (Churchill), όσο κι αν δεν είχε εμπιστοσύνη στον Στάλιν, το υποστήριξε πολλές φορές με επιχειρήματα και δεν άκουγε άλλες εναλλακτικές.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Το βιβλίο σας αρχίζει με την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του Χίτλερ τον Ιούλιο του 1944. Κατά την άποψή σας, η αποτυχημένη δολοφονία παρέτεινε κατά πολύ τον πόλεμο.

ΚΕΡΣΟ: Η συνωμοσία της 20ης Ιουλίου οδήγησε στην ενδυνάμωση του καθεστώτος, τουλάχιστον προσωρινά. Υπήρξε μια αξιοσημείωτη αύξηση της δημοτικότητας του Χίτλερ. Το σοκ από την επίθεση ήταν τεράστιο, όπως μπορούμε να αντιληφθούμε από πολλά ιδιωτικά κείμενα. Αλλά, ακόμη σημαντικότερο ήταν το γεγονός ότι ακολούθησε η εκκαθάριση του σώματος των αξιωματικών της Βέρμαχτ. Αρχι-νομιμόφρονες αντικατέστησαν ανθρώπους που θεωρήθηκαν αναξιόπιστοι. Ως αποτέλεσμα, κάθε αντίσταση εξαλείφθηκε.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Σημειώνεται ότι ο χιτλερικός χαιρετισμός εισήχθη στην Βέρμαχτ μόλις το καλοκαίρι του 1944. Γιατί τόσο αργά;

ΚΕΡΣΟ: Ο Χίτλερ χρειαζόταν την Βέρμαχτ πιο πολύ από άλλα μέρη του ναζιστικού καθεστώτος, γι’αυτό τον λόγο υπήρξε σχετικά προσεκτικός κατά τις συναλλαγές του με την ηγεσία της και για τόσον καιρό. Η απόπειρα της 20ης Ιουλίου τον ώθησε να συμπεράνει ότι ήταν καιρός να επαναφέρει σε τροχιά τον στρατό. Στο σώμα των αξιωματικών υπήρχε ισχυρή συναίνεση με τους στόχους και την νοοτροπία του ναζιστικού κράτους. Αλλά, όταν κάποιος εξετάζει έναν αρχι-ναζί όπως ο Στρατάρχης Φέρντιναντ Σένερ (Ferdinand Schörner), βλέπουμε την απόσταση που χωρίζει κάποιον σαν αυτόν από τους περισσότερους άλλους ανώτερους αξιωματικούς, που ναζιστικοποιήθηκαν αλλά δεν υπήρξαν ποτέ αληθινοί ναζί.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Το καλοκαίρι του 1944, οι περισσότερες μεγάλες γερμανικές πόλεις κείτονταν σε ερείπια, και από την ήττα στο Στάλινγκραντ και εξής, δεν υπήρχαν ειδήσεις για αποφασιστικές νίκες στο μέτωπο. Πώς ήταν το ηθικό του πληθυσμού;

ΚΕΡΣΟ: Μεγάλη ανησυχία, άγχος και κατάθλιψη. Αλλά, η εμπιστοσύνη στον Χίτλερ δεν είχε ακόμη εξαφανιστεί. Μόνον στο τέλος του 1944 άρχισε αυτή να κατακρημνίζεται σαν βράχος. Σύμγωνα με την αναφορά της υπηρεσίας ασφαλείας κοντά στο Μπέρχτεσγκάντεν (Berchtesgaden), τον Μάρτιο του 1945, την ημέρα του Χέλντενγκεντενκταγκ (Heldengedenktag, σημ. εκδ.: μια ναζιστική αργία για την τιμή των πεσόντων ηρώων), κανείς πια δεν ήθελε να απαντήσει στον χιτλερικό χαιρετισμό με τον ίδιο τρόπο.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Πόσο αξιόπιστες είναι αυτές οι αναφορές, με τις οποίες η ναζιστική ηγεσία συνήθιζε να ενισχύει το ηθικό στην χώρα;

ΚΕΡΣΟ: Οι αυθεντικές αναφορές από την βάση είναι σχετικά ασαφείς στις κρίσεις τους. Στο μέσον του 1944, ο γραμματέας του Χίτλερ, Μάρτιν Μπόρμαν (Martin Bormann), σταμάτησε την κυκλοφορία κεντρικών περιλήψεων αυτών των αναφορών από το Ράιχ, με το επιχείρημα ότι απεικόνιζαν την διάθεση του κόσμου με υπερβολικά αρνητικό τρόπο. Οι αναφορές από τους αξιωματικούς προπαγάνδας, που αποστέλλονταν στον Γιόζεφ Γκαίμπελς (Joseph Goebbels), επίσης αποκαλύπτουν αυτή την γενική πτώση του ηθικού. Υπάρχουν συχνά σημειώσεις στην σελίδα, όπου ο Γκαίμπελς έχει τραβήξει μια παχιά γραμή με πράσινο μελάνι, επειδή περίμενε αναφορές για νίκες.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Ο Γκαίμπελς ήταν, που μετά την 20ή Ιουλίου, ήθελε να ζητήσει από τους αμάχους μεγαλύτερες θυσίες. Υπήρξε προσεκτικότερος ο Χίτλερ σε αυτό το θέμα;

ΚΕΡΣΟ: Ο Χίτλερ είχε πάντα τεταμένη την προσοχή του σε οτιδήποτε μπορούσε να υπονομεύσει το ηθικό του γερμανικού λαού. Ήταν ένα μάθημα που είχε πάρει από τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, ότι, δηλαδή, ήταν σημαντικό να κρατείται υψηλό το ηθικό του λαού, αλλιώς θα σημειωνόταν εξέγερση από τα κάτω, όπως συνέβη το 1918. Γι’αυτό βεβαιωνόταν ότι οι βαυαροί γεωργοί συνέχιζαν να έχουν την μπίρα τους. Ο Γκαίμπελς έβλεπε πιο καθαρά από τον Χίτλερ ότι οι Γερμανοί ήσαν όντως έτοιμοι να αντέξουν σκληρότερα μέτρα, εφόσον αυτά έθιγαν όλους εξίσου.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Το σύστημα λειτούργησε ως το τέλος. Μόνον μερικούς μήνες πριν από το τέλος του πολέμου, υποβάλλονταν αιτήσεις για άδεια οικοδομής και εγκρίνονταν, και οι μισθοί καταβάλλονταν κανονικά. Το τελευταίο κονσέρτο της Φιλαρμονικής του Βερολίνου έγινε στις 12 Απριλίου 1945.

ΚΕΡΣΟ: Και η σοβιετική επίθεση στην γερμανική πρωτεύουσα άρχισε τέσσερις ημέρες αργότερα. Το ακροατήριο είχε πάρει θέση στην χωρίς θέρμανση αίθουσα της Φιλαρμονικής φορώντας βαριά παλτά, ενώ ο (Βίλχελμ) Φουρτβένγκλερ (Wilhelm Furtwängler) διηύθυνε την Συμφωνία αρ. 4 του Μπρούκνερ (Bruckner).

ΣΠΙΓΚΕΛ: Και στις 23 Απριλίου 1945, η Μπάγιερν Μονάχου (Bayern München) νίκησε την TSV 1860 Μονάχου στο ποδοσφαιρικό ντέρμπι της πόλης.

ΚΕΡΣΟ: Ναι, κέρδισαν 3:2. Όταν το διάβασα αυτό, σοκαρίστηκα τόσο πολύ, που σκέφτηκα ότι η ημερομηνία ήταν λανθασμένη. Αλλά, ήταν σωστή.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Έχετε κάποια εξήγηση γι’ αυτή την αλλόκοτη ανάγκη να διατηρήσουν την ομαλότητα;

ΚΕΡΣΟ: Την ομαλότητα της ρουτίνας, ακόμη κι αν είναι απλώς μια τεχνητή ομαλότητα, είναι πιθανώς σημαντική για την λειτουργικότητα της ανθρώπινης τάξης. Πηγαίνετε στην δουλειά και ελέγχετε τα αρχεία σας, ακόμη κι αν η εργασία που κάνετε είναι απολύτως άχρηστη. Κι όταν πια δεν υπάρχει το γραφείο σας, επειδή βομβαρδίστηκε, εσείς απλώς απασχολείστε κάπου αλλού

ΣΠΙΓΚΕΛ: Αλλά, αυτό δεν είναι αρκετό για την διατήρηση της δημόσιας τάξης.

ΚΕΡΣΟ: Είναι αλήθεια ότι δεν θα ήταν αρκετό χωρίς καλά εκπαιδευμένους δημοσίους υπαλλήλους. Η υποδειγματική γραφειοκρατία ήταν η ραχοκοκκαλιά του καθεστώτος. Ακόμη και η ταχυδρομική υπηρεσία διατηρήθηκε ακέραιη λίγο ως πολύ. Όταν καταστράφηκε το σιδηροδρομικό δίκτυο, ο υπουργός Ταχυδρομείων του Ράιχ εξέδωσε οδηγία να χρησιμοποιούνται μοτοσυκλέτες αντί τρένων. Όταν άρχισαν να λείπουν τα καύσιμα για τις μοτοσυκλέτες, άλλαξαν σε ποδήλατα. Στο τέλος, περπατούσαν μέσα απ’ τα βουνά με ένα σακκίδιο στην πλάτη τους. Είναι παράξενο όταν το φαντάζεσαι, αλλά δούλεψε.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Αναγνωρίζετε κάποιο ειδικά γερμανικό χαρακτηριστικό σε όλα αυτά;

‘Υπήρχε κάτι τυπικά γερμανικό σε όλα αυτά’

ΚΕΡΣΟ: Όσο και να χρησιμοποιήσω την φαντασία μου, δεν μπορώ να φανταστώ ότι κάτι τέτοιο θα ήταν δυνατόν στην Ιταλία ή την Ελλάδα. Υπήρχε κάτι χαρακτηριστικά γερμανικό σ’αυτό. Δεν το εννοώ αυτό ως εθνικό στερεότυπο. Το σκέφτομαι περισσότερο ως στοιχείο πολιτισμικής παράδοσης, που μεταδόθηκε μέσω της εκπαίδευσης και ενίσχυσε συγκεκριμένες αρετές. Σε ένα σημείο στο βιβλίο μου παραθέτω τον Φρίντριχ Βίλχελμ Κρίτζινγκερ (Friedrich Wilhelm Kritzinger), τον γραμματέα της Καγκελαρίας, ο οποίος, όταν ρωτήθηκε κατά την διάρκεια της ανάκρισης γιατί συνέχισε να εργάζεται με τόση επιμέλεια ως το τέλος, απάντησε έκπληκτος ότι αυτό ήταν το καθήκον του. Μάλιστα, δεν καταλάβαινε καν την ερώτηση.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Οι Γερμανοί στερούνται της ικανότητας να χαλαρώνουν;

ΚΕΡΣΟ: Θα μπορούσαμε να το θέσουμε και έτσι. Φυσικά, είναι πράγματι πολύ θετικό να έψει κάποιος την αίσθηση του καθήκοντος, ακόμη και της τιμής. Αλλά, οι ναζί διέστρεψαν εντελώς αυτές τις αξίες. Τι σημαίνει καθήκον για έναν στρατηγό στην τελική φάση του Ράιχ; Να εξακολουθήσει να μάχεται, έως ότου όλα σωριαστούν σε ερείπια; Ή, να εκδώσει διαταγή παράδοσης;

ΣΠΙΓΚΕΛ: Πιθανώς υπήρχαν πάρα πολλοί αφοσιωμένοι ναζί, που πίστευαν ειλικρινά στην υπόθεσή τους. Ο τυχοδιωκτισμός μπορεί κάποτε να είναι ευεργετικός.

ΚΕΡΣΟ: Αυτό πιθανώς είναι αλήθεια. Σε πολλές περιπτώσεις, η μοίρα μιας πόλης ορίζεται από το κατά πόσον κυβερνάται από ανθρώπους που απλώς θέλουν να σώσουν τον εαυτό τους, ή από φανατικούς που θα διέτασσαν την εκτέλεση οποιουδήποτε σήκωνε λευκή σημαία στο παράθυρό του. Πάρτε για παράδειγμα το Μπρεσλάου (Breslau) (σημ. εκδ.: σήμερα Βρότσλαβ),όπου ο Καρλ Χάνκε (Karl Hanke), ο τοπικός γκαουλάιτερ (σημ. εκδ.: περιφερειακός ηγέτης του ναζιστικού κόμματος), εξέδωσε διαταγή για αντίσταση μέχρι τον τελευταίο άνδρα. Το κέντρο της πόλης ισοπεδώθηκε, και ο πληθυσμός υπέμεινε ανείπωτα βάσανα, έως ότου το Μπρεσλάου έπεσε στα χέρια των Σοβιετικών – όλα αυτά ήσαν μάταια.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Ο ίδιος ο Χάνκε φρόντισε να επιβιβαστεί στο τελευταίο αεροπλάνο που απογειώθηκε από το Μπρεσλάου.

ΚΕΡΣΟ: Αυτό ήταν χαρακτηριστικό για τους κομματικούς αξιωματούχους, που έκαναν λόγο για αντίσταση ως την τελευταία σφαίρα. Αλλά μόνον 2 από τους 43 γκαουλάιτερ σκοτώθηκαν στη μάχη. Οι περισσότεροι κατέφυγαν σε ασφαλείς προορισμούς αρκετά νωρίς, εγκαταλείποντας τον πληθυσμό.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Πολλοί στρατιωτικοί ιστορικοί τονίζουν το ειδικό πολεμικό πνεύμα της γερμανικής Βέρμαχτ. Για τους κοινούς στρατιώτες, υπήρχε άλλη εναλλακτική εκτός από την εξακολούθηση της μάχης;

ΚΕΡΣΟ: Το μόνο πράγμα που μπορώ να δω θα ήταν η λιποταξία, που θα επέσυρε την θανατική ποινή, αν (οι λιποτάκτες) συλλαμβάνονταν (από τους άλλους συστρατιώτες τους).

ΣΠΙΓΚΕΛ: Πώς κρίνετε τον Χίτλερ ως στρατιωτικό αρχηγό;

ΚΕΡΣΟ: Η επιρροή του, ειδικά στην τελευταία φάση του πολέμου, ήταν ασφαλώς μοιραία. Αλλά, πολλοί στρατηγοί διευκόλυναν υπερβολικά τους εαυτούς τους, μετά τα γεγονότα, ρίχνοντας τα βάρη για όλες τις λανθασμένες αποφάσεις σ’ εκείνον. Αν διαβάσετε τις ενημερωτικές αναφορές, θα δείτε ότι ο Χίτλερ σπανίως έκανε κάτι έξω από ό,τι συνηθιζόταν. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, για τις όλο και πιο απελπισμένες προσπάθειες του αρχισυνταγματάρχη Γκέοργκ-Χανς Ράινχαρντ (Georg-Hans Reinhardt) από την Ανατολική Πρωσία να πείσει τον Χίτλερ για την τακτική υποχώρηση του επιτελείου στρατιάς. Αλλά, ο Χίτλερ δεν ήταν ο μόνος που απέρριπτε αυτή την ιδέα. Στην πραγματικότητα, είχε την ευρεία υποστήριξη των αξιωματικών του άμεσου περιβάλλοντός του.

ΣΠΙΓΚΕΛ: «Κοίταξα τα μάτια του και ήξερα ότι όλα θα πήγαιναν καλά», είπε ο αρχιναύαρχος Καρλ Ντένιτζ (Karl Dönitz), μετά από μια συνομιλία με τον Χίτλερ. Κι άλλοι αξιωματικοί είπαν παρόμοια πράγματα. Από πού πήγαζε αυτή η απόλυτη πίστη αυτών των ανδρών στον φύρερ, οι οποίοι κατά τα άλλα δεν ήταν πολύ συναισθηματικοί;

ΚΕΡΣΟ: Θα πρέπει να ρωτήσετε ψυχολόγους. Γιατί ο Άλμπερτ Σπέερ (Albert Speer) επέστρεψε στο υπόγειο καταφύγιο της Καγκελαρίας, όταν πραγματικά όλα είχαν τελειώσει; Προφανώς ως το τέλος δεν ήταν σε θέση να αποσυνδεθεί από τον Χίτλερ, όπως συνέβη και με πολλούς άλλους στον περίγυρό του. Αυτή η συναισθηματική εξάρτηση εκδηλώθηκε επίσης στην συνάντηση με τους γκαουλάιτερ, στις 24 Φεβρουαρίου 1945, στην οποία οι κομματικοί αρχηγοί αντιλήφθηκαν τον Χίτλερ ως έναν συντετριμμένο άνθρωπο, και τρομοκρατήθηκαν τελείως από ό,τι είδαν. Αλλά, τότε, ο Χίτλερ τους πλησίασε έναν-έναν, τους κοίταξε στα μάτια, και μονομιάς η διάθεσή τους ελάφρυνε, όπως έγραψε ο γκαουλάιτερ Ρούντολφ Γιόρνταν (Rudolf Jordan) στα απομνημονεύματά του.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Τα μάγια λύθηκαν ξαφνικά με την αυτοκτονία του Χίτλερ.

ΚΕΡΣΟ: Μετά από αυτήν όλα συνέβησαν πολύ γρήγορα. Ο Γκαίμπελς ήταν σχεδόν ο μόνος που στάθηκε δίπλα στον Χίτλερ μέχρι τον θάνατο. Σχεδόν όλοι οι άλλοι το έβαλαν στα πόδια. Ακόμη κι ο αφοσιωμένος (Μάρτιν) Μπόρμαν προσπάθησε να δραπετεύσει από τον κόσμο του υπόγειου καταφυγίου της Καγκελαρίας και να φτάσει όπου μπορούσε.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Οι περίεργες πτυχές του βιβλίου σας περιλαμβάνουν και τις περιγραφές της ίντριγκας στο δικαστήριο. Η Γερμανία κείτεται σε στάχτες, κι όμως οι παλαδίνοι μάχονται για εξουσία και επιρροή.

ΚΕΡΣΟ: Κι αυτό επίσης εξηγεί την επίμονη αντοχή του συστήματος. Η αμοιβαία έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ εκείνων που μετείχαν στην ηγεσία δεν επέτρεπε να σχηματιστούν φράξιες στο εσωτερικό της δομής της εξουσίας, κάτι που θα μπορούσε να αποδειχτεί επικίνδυνο για τον Χίτλερ. Στην καλύτερη περίπτωση υπήρξαν βραχύβιες συμμαχίες, που διαλύθηκαν σε σύντομο διάστημα, όταν κάποιος ανακάλυπτε κάποιο πλεονέκτημα, όπως συνέβη ανάμεσα στον Γκαίμπελς και τον Σπέερ.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Περιγράφετε τον Σπέερ ως το πιο αινιγματικό πρόσωπο στον κύκλο του δικτάτορα. Τι έκανε έναν τόσο έξυπνο και τόσο ρεαλιστή άνθρωπο να επιμείνει ως το τέλος;

ΚΕΡΣΟ: Μια άσβεστη φιλοδοξία, και ασφαλώς η πίστη στον Χίτλερ και την αποστολή, επίσης. Ο Σπέερ παραμένει, ως σήμερα, ένα αίνιγμα για εμένα. Κανείς δεν είχε καλύτερη αντίληψη από εκείνον για την κατάσταση στην οποία βρισκόταν το Ράιχ, παραταύτα τον Μάρτιο συνέταξε ένα υπόμνημα, στο οποίο σύστηνε την συνέχιση του πολέμου στον Ρήνο και στον Όντερ. Φυσικά, παραμέλησε να το αναφέρει αυτό στα απομνημονεύματά του.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Γράφετε ότι η πολεμική βιομηχανία της Γερμανίας παρήγαγε τον μεγαλύτερο όγκο όπλων τον Δεκέμβριο του 1944, παρά τους καταστροφικούς βομβαρδισμούς που υφίστατο.

ΚΕΡΣΟ: Χωρίς την ικανότητα του Σπέερ να διατηρεί την παραγωγή όπλων κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες, ο πόλεμος θα μπορούσε να έχει τελειώσει πολύ νωρίτερα. Μέχρι την Επίθεση των Αρδενών, αυτός και οι άνθρωποί του έκαναν πραγματικά θαύματα όσον αφορά την παραγωγή πυρομαχικών. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να θέσουμε αυτό το ζήτημα.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Αν οι συνωμότες της 20ης Ιουλίου είχαν επιτύχει με την βόμβα εναντίον του Χίτλερ, ο πόλεμος θα μπορούσε να έχει τερματιστεί τουλάχιστον ως το φθινόπωρο του 1944. Ως ιστορικός, θα επιθυμούσατε να έχει σκοτωθεί ο Χίτλερ εκείνη την ημέρα, ή είσαστε ικανοποιημένος που η απόπειρα δολοφονίας απέτυχε;

ΚΕΡΣΟ: Έχω κι εγώ αναρωτηθεί συχνά γι’αυτό το θέμα. Όταν κάποιος γράφει γι’αυτά τα πράγματα, εύχεται μέσα του να είχαν επιτύχει. Πιστεύω ότι αυτή είναι η θέση κάθε ανθρώπου που δεν έχει αιχμαλωτιστεί από τις ιδέες του ναζισμού. Το τελευταίο έτος του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, πέθαναν στην Ευρώπη τόσοι άνθρωποι, όσοι σκοτώθηκαν σε όλα τα πολεμικά μέτωπα στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Πολιτικά μιλώντας, ωστόσο, είναι ίσως ευχής έργο ότι οι συνωμότες απέτυχαν. Αλλιώς, οι ευκαιρίες για μια δημοκρατική Γερμανία θα ήσαν κατά πολύ λιγότερες.

ΣΠΙΓΚΕΛ: Καθηγητά Κέρσο, σας ευχαριστώ γι’αυτή την συνέντευξη.

Η συνέντευξη δόθηκε από τον Ίαν Κέρσο (Ian Kershaw) στον Γιαν Φλαϊσχάουερ (Jan Fleischhauer). Απόδοση στα ελληνικά: Δημήτρης Κοκκώνης.

URL:

• http://www.spiegel.de/international/germany/ian-kershaw-on-the-last-days-of-the-third-reich-hitler-s-influence-was-fatal-a-798377.html

Σχετικοί σύνδεσμοι του SPIEGEL ONLINE:

• Nazi Crimes: Diaries Reveal How Much Wartime Germans Knew (10/05/2011)
  http://www.spiegel.de/international/germany/nazi-crimes-diaries-reveal-how-much-wartime-germans-knew-a-789900.html

• A Third Reich Past: Why I Cannot Answer Questions about My Grandfather (09/23/2011)
  http://www.spiegel.de/international/germany/a-third-reich-past-why-i-cannot-answer-questions-about-my-grandfather-a-784373.html

• Germany’s WWII Occupation of Poland: ‘When We Finish, Nobody Is Left Alive’ (05/27/2011)
  http://www.spiegel.de/international/europe/germany-s-wwii-occupation-of-poland-when-we-finish-nobody-is-left-alive-a-759095.html

• Rape, Murder and Genocide: Nazi War Crimes as Described by German Soldiers (04/08/2011)
  http://www.spiegel.de/international/germany/rape-murder-and-genocide-nazi-war-crimes-as-described-by-german-soldiers-a-755385.html

Λουΐζα Κάουτσκυ (1864-1945)

«Ήταν σε άθλια κατάσταση, η αγωνία, η μεταφορά και ύστερα από λίγες ημέρες στο στρατόπεδο σε ένα υπερπλήρη θάλαμο […] ήσαν υπερβολικά πολλά για μια ογδοντάχρονη. […] Δεν είχαμε την συνατότητα να αντικαταστήσουμε το αχυρόστρωμα με κάτι  καλύτερο, αλλά εξασφαλίστηκαν πολλές κουβέρτες για εκείνην […] ακόμη κι ένα μικρό μαξιλάρι. […] Το ζήτημα των τροφίμων ήταν δύσκολο, η κυρία Κάουτσκυ έκανε ειδική δίαιτα, δηλαδή μισό λίτρο σούπας από σιμιγδάλι ή βρώμη και ένα τρίτο λευκής φραντζόλας ψωμιού με 20 γραμμάρια μαρμελάδας τρεις φορές την εβδομάδα. […] Από μια άποψη ήταν τόσο χαρούμενη που συνάντησε τον γιο της στην Μπούνα […] αλλά εκείνος ταράχτηκε τόσο πολύ, όταν έμαθε ότι εκείνη ήταν στο Άουσβιτς. […] Στις 28 Οκτωβρίου 1944, το ιατρείο μεταφέρθηκε αλλού, κι αυτό υπήρξε το τελευταίο πλήγμα για την Λουΐζα Κάουτσκυ[…].“

Δρ. Μαρί Αντελσμπέργκερ, γιατρός στο ιατρείο του Μπιρκνάου, 1946.

Αναμνηστική πλακέτα του περιφερειακού συμβουλίου Σαρλότενμπουργκ για την Λουΐζα Κάουτσκυ. Γεννήθηκε στις 11 Αυγούστου 1864 στην Βιέννη. Φυλακίστηκε στο Άουσβιτς τον Αύσουστο του 1944. Πέθανε στις 18 Ιανουαρίου 1945 στο Άουσβιτς.

Η Λουΐζα Ρονσπέργκερ ήταν κόρη ενός εβραίου ζαχαροπλάστη της Βιέννης. Δούλεψε στο εργαστήριο του πατέρα της ως τον θάνατό του. Απαρνήθηκε την ιουδαϊκή θρησκεία και έγινε σοσιαλίστρια. Το 1890 παντρεύτηκε τον Καρλ Κάουτσκυ (Karl Kautsky), τον γνωστό θεωρητικό του σοσιαλισμού, και μετακόμισε με τον σύζυγό της στην Στουτγάρδη. Απέκτησε τρεις γιους. Το 1897 οι Κάουτσκυ μετακόμισαν στο Βερολίνο, όπου ο Καρλ εργάστηκε ως εκδότης του σοσιαλδημοκρατικού περιοδικού H Νέα Εποχή (Die neue Zeit), ενώ η Λουΐζα μετέφραζε σοσιαλιστικά κείμενα από τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ρωσικά. Η Λουΐζα γνώρισε και έγινε φίλη με την Ρόζα Λούξεμπουργκ, μάλιστα διατήρησε την φιλία μαζί της ακόμη και μετά την δημόσια ρήξη μεταξύ Λούξεμπουργκ και

Επιστολικό δελτάριο της Ρόζας Λούξεμπουργκ προς την μητέρα του Καρλ Κάουτσκυ Μίνα, στις 19 Ιουνίου 1905. Ρόζα και Λουΐζα Κάουτσκυ είχαν βρεθεί για διακοπές στο Σανκτ Γκίλγκεν, κοντά στο Σάλτσμπουργκ. Λίγους μήνες αργότερα η Ρόζα θα βρισκόταν στην Πολωνία, επικεφαλής της εξέγερσης των Πολωνών.

Καρλ Κάουτσκυ το 1910, αλλά ποτέ δεν δέχτηκε όπως η Ρόζα το σύστημα διακυβέρνησης της σοβιετικής πολιτείας.Το 1917, η Λουΐζα Κάουτσκυ εντάχθηκε στο Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (USPD), προσβλέποντας σε μια προσέγγιση με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και σε μια Συντακτική Εθνοσυνέλευση. Έγραψε στις 18 Νοεμβρίου 1918: πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πολλά που έχουν γίνει με μια αρχική βιασύνη. Μετά την δολοφονία της Ρόζας Λούξεμπουργκ, η Λουΐζα δημοσίευσε τις επιστολές που έστελνε από την φυλακή και κείμενά της που απευθύνονταν στην ίδια και στος σύζυγό της Καρλ Κάουτσκυ, σε ένα αξιόλογο τόμο. Συγκέντρωσε επίσης και επιστολές της Ρόζας Λούξεμπουργκ σε άλλους παραλήπτες. Οι Κάουτσκυ μετακόμισαν το 1924 πάλι στην Βιέννη.

Ο Καρλ και η Λουΐζα Κάουτσκυ (1902).

Μετά την «ένωση» της Αυστρίας με την Γερμανία του Χίτλερ, το 1938, το ζεύγος Κάουτσκυ διέφυγε στην Πράγα και στο Άμστερνταμ. Εκεί πέθανε ο Καρλ τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Ο Φέλιξ, ο μεγαλύτερος γιος των Κάουτσκυ, μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1938. Ο δεύτερος γιος τέθηκε υπό κράτηση για έξι μήνες, αλλά κατάφερε να διαφύγει και να μεταναστεύσει επίσης στις ΗΠΑ μέσω Σουηδίας. Η Λουΐζα Κάουτσκυ έμεινε με την σύζυγο και τα παιδιά του νεότερου γιου της Μπένεντικτ στο Άμστερνταμ. Ο ίδιος ο Μπένεντικτ είχε συλληφθεί στην Βιέννη τον Μάιο το 1938 και από εκεί είχε σταλεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου. Η Λουΐζα έμεινε στην Ολλανδία και μετά την εισβολή των Γερμανών το 1940 ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να διατηρήσει επαφή με τον Μπένεντικτ στο Νταχάου.

Εκεί την συνέλαβαν τον Αύγουστο του 1944, και την έστειλαν στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς-Μπιρκενάου,

Η κεντρική είσοδος στο Άουβιτς ΙΙ-Μπιρκενάου.

όπου σύντομα πέθανε από τις κακουχίες. Ο Μπένεντικτ Κάουτσκυ, που φυλακίστηκε σε ένα βοηθητικό στρατόπεδο του Άουσβιτς την ίδια εποχή, κατάφερε να επιζήσει και επέστρεψε στην Βιέννη μετά την απελευθέρωση των κρατουμένων του Άουσβιτς από τους Συμμάχους. Το 1950 δημοσίευσε τις επιστολές της Ρόζας Λούξεμπουργκ που είχε συγκεντρώσει η μητέρα του.

Η γέφυρα του προαστιακού του Βερολίνου ανάμεσα στην Καντστράσε και την Φαζάνενστράσε ονομάζεται Λουΐζα Κάουτσκυ. Το  1999, το περιφερειακό συμβούλιο του Σαρλότενμπουργκ αποφάσισε να αφιερώσει μια πλακέτα στην μνήμη της Λουΐζας Κάουτσκυ στην Βiλαντστράσε αρ.  31.

Άλλωστε, η Λουΐζα Κάουτσκυ υπήρξε δημοτική σύμβουλος την περίοδο 1920 – 1921, και υποψήφια βουλευτής του USPD.

____

Πηγή: Stolpersteine in Berlin

Πολωνία-Ουκρανία: μια παλιά ιστορία

Τα σύνορα της Πολωνίας με την Γερμανία και την Ουκρανία είναι μια παλιά, πικρή υπόθεση, για την οποία επί τροχάδην θα θίξω δύο στιγμές, στο τέλος του Α’ Παγκόσμιου πολέμου και στο τέλος του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Σήμερα, που δεν θα  πω ότι οδεύουμε στον Γ’ Παγκόσμιο πόλεμο, αλλά ότι όλοι και παντού έχουν ανοίξει τα παλιά εγχειρίδιά τους των δύο παγκόσμιων πολέμων, για να προβάλουν αξιώσεις που αφορούν το παρόν και το μέλλον. Ακούγοντας τις ειδήσεις τις τελευταίες ημέρες, αναρωτιέμαι τι επιδιώκει η Πολωνία στην ουκρανική κρίση.

Με την γαλάζια γραμμή παριστάνει τα σύνορα μεταξύ Πολωνίας και νεαρής Σοβιετικής Ένωσης, που πρότεινε ο Άγγλος ΥΠΕΞ λόρδος Κέρτζον το 1919, στο Συνέδριο Ειρήνης του Παρισιού που κατέληξε στην Συνθήκη των Βερσαλλιών.

Όταν το 1945-1947 συνεδρίαζαν και πάλι οι Σύμμαχοι που νίκησαν στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο τον Άξονα Βερολίνου-Ρώμης-Τόκυο, εργάστηκαν επίμονα και επίπονα στην χάραξη των πολωνικών συνόρων. Όπως σημαίνεται με ρόδινο χρώμα, η Πολωνία ενσωμάτωσε εδάφη που προπολεμικά ανήκαν στην Γερμανία. Οι δύο χώρες θα είχαν ως φυσικό σύνορο την Γραμμή Όντερ-Νάισσε, μια πόλη με σημαντικό αριθμό Πολωνών κατοίκων, το Βρότσλαβ, ενσωματωνόταν στην Πολωνία, όπως και η ευρύτερη περιοχή του λιμανιού του Ντάντσιχ (στα γερμανικά) ή Γκντανσκ (στα πολωνικά), που είχε αποτελέσει αφορμή για την κήρυξη του πολέμου από την ναζιστική Γερμανία στην Πολωνία. Στην περιοχή αυτή υπήρχαν πολλοί Γερμανοί κάτοικοι, στους οποίους παρασχέθηκε η δυνατότητα ή να πάρουν την πολωνική υπηκοότητα ή να φύγουν από την Πολωνία.

Αλλά, και στα ανατολικά σύνορα υπήρχαν ακανθώδη ζητήματα. Καθώς αυτά ήταν δυσεπίλυτα, αξιοποιήθηκε η παλαιά πρόταση (1919) του λόρδου Κέρτζον, τότε ΥΠΕΞ του Ηνωμένου Βασιλείου. Εντέλει, στην Συνθήκη των Παρισίων του 1947, τα εδάφη και οι πληθυσμού που βρίσκονταν Ανατολικά από την Γραμμή Κέρτζον υπήχθησαν στην Σοβιετική Ένωση. Στον Βορρά, η πόλη του Βίλνιους εντάχθηκε στην Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (ΣΣΔ) της Λιθουανίας, ενώ  στον Νότο, η πόλη του Λβοφ πέρασε στην ΣΣΔ της Ουκρανίας. Στα εδάφη αυτά υπήρχαν, επίσης, διάσπαρτοι πληθυσμού με πολωνική συνείδηση. Και σε αυτούς τους πληθυσμούς δόθηκε η δυνατότητα να δεχθούν την διπλή υπηκοότητα της ΕΣΣΔ και της ΣΣΔ όπου ζούσε. Διαφορετικά, θα έπρεπε να εκκενώσουν τις περιοχές αυτές.

Διάφοροι κύκλοι στην Πολωνία επιδίδονται σε μια «πατριωτική» ρητορική περί Πολωνών εκτός συνόρων. Σε πολωνικά έντυπα, μικρής κυκλοφορίας αλλά πολυάριθμα, τονίζεται η ανάγκη να ενσωματωθούν όλοι οι Πολωνοί στην πολωνική πατρίδα. Καθώς, ενός τέτοιου είδους ρητορική βοηθεί τα σχέδια διαφόρων ευρωπαϊκών και εξω- ευρωπαϊκών κέντρων. Θα ενδώσει η πολωνική κυβέρνηση (με έντονα φιλοαμερικανικές και αντιγερμανικές επιλογές) και η κοινή γνώμη της χώρας, σε τέτοιες φωνές, που δυναμώνουν όσο οξύνεται η ουκρανική κρίση; Σχεδιάζουν κάποιοι την διάλυση, πρακτικά, της Ουκρανίας; Και ποια είναι τα think tanks που απεργάζονται πολιτικές με την ευκολία που παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια προσομοίωσης πολέμων; Φαίνεται, πάντως, ότι η παρούσα ηγεσία της Πολωνίας, δεν θέλει να μείνει έξω από κανένα παίγνιο στην Ουκρανία: αντιθέτως, θέλει να προσφέρει τις υπηρεσίες της στις παρούσες ηγεσίες των ΗΠΑ και της Γερμανίας, που, αν όχι σε κάτι άλλο, σε ένα συμφωνούν, στην αναβίωση του φοβήτρου της ρωσικής αρκούδας, ενός στερεοτύπου που πολύ βοήθησε σε πολλές ανάγκες των ηγεσιών του Δυτικού κόσμου και στον 19ο και στον 20ό αι.

Και οι ίδιοι οι Ουκρανοί; Αυτοί, με τα 100-250 δολ. μισθού, σιωπούν ή είναι πρόθυμοι να ακολουθήσουν όποιον τους φαίνεται ότι μπορεί να εγγυηθεί άμεσα την δραστική βελτίωση της ζωής τους. Αλλά, προς την ίδια κατεύθυνση δεν εξωθούνται και άλλοι λαοί της γηραιάς ηπείρου;

Συμφωνία της Βάρκιζας, 12-2-1945

Στην κατοικία του Παναγιώτη Κανελλόπουλου στην Βάρκιζα υπογράφηκαν δύο σημαντικά έγγραφα στις 12 Φεβρουαρίου του 1945, όταν οι μάχες στην Αθήνα είχαν πια κοπάσει: η Συμφωνία της Βάρκιζας και το Πρωτόκολλον διά στρατιωτικά ζητήματα. Ο σκοπός; να μη χαθούν άλλες ζωές Ελλήνων, να αρχίσει η ανοικοδόμηση, που χρειάζεται την ειρήνη, να αποφευχθεί ο εμφύλιος  πόλεμος…

Πολεμικές οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα 2

13 Μαἴου 2013: Πρόσφατη αρουσίαση του θέματος και σχόλιο στο  BBC — για ό,τι αξίζει.

«Ο αποκλεισμός σώζει ζωές». «Καμιά ασυλία για τα εγκλήματα πολέμου». Από συγκέντρωση για την στήριξη του δικαστικού αγώνα των Διστομιτών κατά της Γερμανίας στην Ιταλία. (Βλ. και σχετική είδηση στο BBC, 13-9-2011)

Πολεμικές οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα 1

Σχολιάζοντας την επιστολή του Μανώλη Γλέζου στην Die Welt της 29ης Μαΐου 2013 πολλοί καλοί αναγνώστες της έγκριτης γερμανικής εφημερίδας αναρωτήθηκαν:

1. Γιατί πρέπει να φέρουμε αιωνίως την ευθύνη για εγκλήματα που διέπραξαν οι παππούδες μας;

2. Δεν ντρέπονται οι Έλληνες να προσπαθούν να αποσπάσουν κι άλλα (!) χρήματα από τον γερμανικό λαό, τώρα που αναγκάζονται να πληρώσουν όσα σπατάλησαν τα προηγούμενα 20 χρόνια;

3. Οι Γερμανοί έχουμε ήδη αποζημιώσει και με το παραπάνω τους Έλληνες για τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Σε 300.000 εκτιμάται ο αριθμός των νεκρών Ελλήνων λόγω πείνας και των συν αυτή δεινών, τον χειμώνα του 1941/1942. Οι Γερμανοί είχαν κατάσχει την ελληνική γεωργική παραγωγή για τις ανάγκες του μετώπου κατά της Σοβιετικής Ένωσης

Σήμερα, 9 Μαΐου 2013, οπότε σε άλλες χώρες γιορτάζεται η νίκη των λαών κατά του Άξονα στις 9 Μαΐου 1945, ενώ στην Ελλάδα σφυροκοπούνται οι εκπαιδευτικοί από τα ΜΜΕ, επειδή απεργούν εν μέσω πανελλαδικών εξετάσεων επειδή πρόκειται σωρηδόν να απολυθούν από δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση, αξίζει να επιχειρήσω απάντηση στα τρία ατελή και λανθάνοντα επιχειρήματα των καλών αναγνωστών της συντηρητικής πλην έγκριτης Die Welt.

1. Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δεν παραγράφονται κατά την ιδρυτική πράξη του ΟΗΕ — και αυτή είναι μια καλή κληρονομιά των νικητών στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Εξ αυτού προκύπτει ότι το γερμανικό κράτος σήμερα και στο μέλλον θα πρέπει να φέρει την ευθύνη για τα εγκλήματα που διέπραξε το Γ’ Ράιχ ανά τον κόσμο. Η λογική μιας τέτοιας διάταξης είναι, βεβαίως, ότι έτσι εξασφαλίζεται αποτροπή των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στο διηνεκές.

2. Κάποιοι Έλληνες με επιμονή, ήδη από το 1946, και αρκετές ελληνικές κυβερνήσεις από το 1961 και εξής θέτουν ξανά και ξανά την αποπληρωμής των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα:Το γερμανικό κράτος, με διάφορους τρόπους, απέφυγε να πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις που αποφασίστηκαν στην 19μελή Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων (1946-1947). Η Γερμανία και η Αλβανία είναι οι μόνες από τις τέσσερις χώρες που συμμετείχαν στην κατοχή της Ελλάδας από το 1941 ως το 1945 (Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία, Αλβανία), μολονότι, τουλάχιστον για την περίπτωση της Γερμανίας, υπάρχει σχετική «κοστολογημένη» απόφαση της Διάσκεψης Ειρήνης. Επίσης, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που δεν εισέπραξε από την Γερμανία τις ορισμένες από την Διάσκεψη αποζημιώσεις ούτε συναίνεσε στην διαγραφή τους, παρά τα όσα αναπόδεικτα οι γερμανοί ιθύνοντες και κάποιοι έλληνες εκφραστές τους αοριστολογικώς δηλώνουν. Αντιθέτως, με ισχνή φωνή είναι αλήθεια, αρκετές ελληνικές κυβερνήσεις από την δεκαετία του 1960 και εξής θέτουν σε διπλωματικό επίπεδο το ζήτημα.

   1. Για το «αναγκαστικό δάνειο» που επιβλήθηκε από τις ιταλικές και γερμανικές αρχές κατοχής το 1941, και ανέλαβε εξ ολοκλήρου η γερμανική κυβέρνηση από το 1943.
   2. Για την κατάσχεση από τις γερμανικές αρχές κατοχής κάθε είδους προϊόντος, από δημητριακά ως τερεβινθέλαιο το 1941.
   3. Για την ολική καταστροφή των υποδομών της χώρας κατά την διάρκεια της Κατοχής και κατά την οπισθοχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων το φθινόπωρο του 1944.
   4. Για τις καταστροφές σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία της Ελλάδας και για την κλοπή έργων τέχνης και αρχαιολογικών ευρημάτων.

3. Και, ασφαλώς, το αναγκαστικό δάνειο που απέσπασαν οι γερμανικές αρχές κατοχής από την Τράπεζα της Ελλάδος, και την αποπληρωμή του οποίου άρχισε το Ράιχ είναι συμβατική υποχρέωση και όχι πολεμική αποζημίωση. Γι’ αυτό από ελληνικής πλευρά γίνεται λόγος για οφειλές και όχι μόνον για αποζημιώσεις.

Για μια κάποια εκτίμηση του ύψους των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα παρέχει το γερμανικό περιοδικό Spiegel.

Εκτός από όσα πρόσφατα έχω διαβάσει (και μετά πλείστης δυσκολίας τα ξεχώρισα κάτω από ποταμούς άχρηστης έντυπης και ηλεκτρονικής πληροφορίας ), αντλώ και από όσα για πρώτη φορά αναδείχτηκαν προς χάριν ενός ευρύτερου κοινού από γνώστες του θέματος στην πολύ καλή διαδικτυακή τηλεοπτική εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου της 8ης Μαΐου 2013: Το 1ο μέρος από την διαδικτυακή τηλεοπτική εκπομπή του enikos.gr στις 8 Μαΐου 2013.

Θαρρώ ότι όλοι θα πρέπει να κατανοήσουμε εις βάθος το θέμα, να αποσαφηνίσουμε στον νου μας ότι γερμανικές πολεμικές οφειλές προς την Ελλάδα και οικονομική κρίση-δανειακή σύμβαση-μνημόνια συγκυριακώς και μόνον σχετίζονται, να πιέσουμε όπως μπορούμε την ελληνική κυβέρνηση να μη παροπλιστεί, να στηρίξουμε το Εθνικό Συμβούλιο να μιλήσουμε με τους γνωστούς μας, Έλληνες και ξένους, για το δίκαιο των ελληνικών διεκδικήσεων. Το ζήτημα είναι ηθικό, πολιτικό και οικονομικό. Με αυτήν την σειρά.

Source: google.gr via Δημήτρης on Pinterest

Αποναζιστικοποίηση 1

Υπήρξε το γερμανικό ΥΠ.ΕΞ. επί Χίτλερ

όαση αντιναζιστικού πνεύματος;

Μια πολύχρονη επί παραγγελία έρευνα Γερμανών ιστορικών

Eckart Conze, Norbert Frei, Peter Hayes, Moshe Zimmermann: Das Amt und die Vergangenheit Deutsche Diplomaten im Dritten Reich und in der Bundesrepublik, Karl Blessing, 2010.

Πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας έρευνας ιστορικών από την Γερμανία και από άλλες χώρες, που διήρκεσε πέντε ολόκληρα χρόνια. Στόχος των ερευνητών ιστορικών υπήρξε η διερεύνηση του μύθου που κυκλοφορούσε στην Γερμανία και αλλού σχετικά με το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών. Η αστήρικτη – όπως αποδείχτηκε – άποψη ήταν ότι το Υπουργείο Εξωτερικών επί Χίτλερ υπήρξε κάτι σαν όαση αντιναζιστικής δράσης.

Οι Έκαρτ Κόντσε (Eckart Conze), Νόρμπερτ Φράι (Norbert Frei), Πέτερ Χάιες (Peter Hayes), Μόσε Τζίμερμαν (Moshe Zimmerman) παρουσίασαν στην έκθεση των 800 σελίδων, το εύρος της ανάμειξης των Γερμανών διπλωματών στην υπόθεση της γενοκτονίας των Εβραίων. Σε μια συνέντευξή του στο γερμανικό περιοδικό Ντερ Σπίγκελ που έδωσε πριν από την κυκλοφορία της έκθεσης την Πέμπτη, ο Κόντσε περιέγραψε το υπουργείο Εξωτερικών ως «εγκληματική οργάνωση». «Το υπουργείο Εξωτερικών δεν αναμείχθηκε αναγκαστικά ή τυχαία στον εθνικοσοσιαλισμό, ούτε υπήρξε βέβαια ένας θύλακας αντίστασης, όπως ακούγαμε για πολύ καιρό. Αναμείχθηκε με ενεργό τρόπο σε κάθε επιχείρηση δίωξης, απέλασης και εκτέλεσης Εβραίων, και μάλιστα από την αρχή», είπε ο Κόντσε. «Από την πρώτη ημέρα λειτούργησε ως θεσμός του ναζιστικού καθεστώτος και σε όλη τη διάρκεια του καθεστώτος παρέσχε κάθε βοήθεια και υποστήριξη πτος τη βία που εκείνο μετήλθε συστηματικά». «Ακόμη και μετά από το 1945, το υπουργείο Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΟΔΓ) εξακολούθησε να απασχολεί εκατοντάδες διπλωμάτες που είχαν στενή σχέση με τις ναζιστικές αρχές», προσέθεσε, «και, πολύ περισσότερο, παρενέβη για να εμποδίσει την προσαγωγή αυτών των διπλωματών στην δικαιοσύνη, ώστε να λογοδοτήσουν για την ανάμειξή τους στην γενοκτονία».

Η μελέτη αποκαλύπτει πώς ο Βίλι Μπραντ (Willy Brandt), ο φωτισμένος σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος της μεταπολεμικής Γερμανίας, που ακόμη θεωρείται πηγή ελπίδας από την Αριστερά, βοήθησε στην προστασία του Έρνστ Άχενμπαχ (Ernst Achenbach) από κάθε ενδεχόμενη δίωξη από της γαλλικές αρχές. Ο Άχενμπαχ, ένας υψηλόβαθμος διπλωμάτης στο Παρίσι κατά τον πόλεμο, συνέβαλε στον εκτοπισμό χιλιάδων Εβραίων στα στρατόπεδα θανάτου. Αλλά, το 1974, ο Μπραντ εμπόδισε την σύναψη μιας γερμανο-γαλλικής Συνθήκης που θα επέτρεπε στις γαλλικές αρχές να του ασκήσουν δίωξη.

Το «Κεντρικό Γραφείο» της ΟΔΓ και οι Ναζί διπλωμάτες

Στοιχεία άλλων Γερμανών διπλωματών με ναζιστικό μητρώο εστάλησαν σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και του αραβικού κόσμου μετά τον πόλεμο, ώστε να εμποδιστεί η αποκάλυψή τους. Η έκθεση αναφέρει ότι πολλοί χρησιμοποίησαν ένα επίσημο σώμα με τον τίτλο «Κεντρικό Γραφείο» που συγκροτήθηκε για την υποστήριξη πρώην φυλακισμένων που θα ειδοποιούσαν φυγάδες ναζί για την αποφυγή εκκρεμών ένταλμα λαών σύλληψης. Ένας από τέτοιους φυγάδες υπήρξε ο Κλάους Μπάρμπι (Klaus Barbie), ο διαβόητος «χασάπης της Λιόν», που παρέμενε ασύλληπτος ως το 1983.

Ακόμη κι οι Γερμανοί εισαγγελείς που συνέβαλαν στην δρομολόγηση της σύλληψης του Άντολφ Άιχμαν (Adolf Eichmann) στην Αργεντινή στις αρχές της δεκαετίας του 1960, αναγκάστηκαν να ζητήσουν την συνδρομή του Ισραήλ για τον εντοπισμό του, καθώς φοβούνταν ότι οι διπλωμάτες της Γερμανίας θα κάλυπταν την διαφυγή του.

Η μελέτη ανατέθηκε από τον Γιόσκα Φίσερ (Joschka Fischer), τον πρώην ΥΠ.ΕΞ. των Πράσινων της Γερμανίας, ο οποίος παραδέχτηκε σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε το Σαββατοκύριακο ότι συγκλονίστηκε κυριολεκτικά από τα ευρήματά της. «Αρρωσταίνω στην σκέψη τους», είπε.

Λίγες ημέρες πριν από την κυκλοφορία της μελέτης των Κόντσε, Φράι, Χάγιες και Τσίμερμαν τον Οκτώβριο του 2010, ο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγιερ (Frank-Walter Steinmeier), που διετέλεσε ΥΠ.ΕΞ. της Γερμανίας ως το 2009, σχολίασε ότι ήταν «απίστευτο» που έπρεπε να περάσουν περισσότερα από 60 χρόνια για την διενέργεια μιας τέτοιας έρευνας.

Μεταξύ των αποκαλύψεων στην μελέτη, όπως αναφέρεται παραπάνω, είναι ένα σημείωμα ταξιδιωτικών εξόδων που υποβλήθηκε από τον Φραντς Ραντεμάχερ (Franz Rademacher), αξιωματούχο του ΥΠ.ΕΞ. για τις Εβραϊκές υποθέσεις, ύστερα από ταξίδι του στην κατεχόμενη Σερβία. Ο Ραντεμάχερ ανενδοίαστα γράφει ότι ο λόγος της επίσκεψής του ήταν η «ρευστοποίηση των Εβραίων του Βελιγραδίου».

Η έρευνα δείχνει ότι διπλωμάτες του γερμανικού ΥΠ.ΕΞ. στο κατεχόμενο Παρίσι και σε ολόκληρη την Ευρώπη έπαιζαν ενεργό ρόλο στην απόφαση για το ποιοι και πόσοι Εβραίοι θα εξορίζονταν και θα στέλνονταν στους θαλάμους αερίων. «Αν η γαλλική Αντίσταση σκότωνε Γερμανούς στρατιώτες, οι Γερμανοί διπλωμάτες ήταν εκείνοι που αμέσως εισηγούνταν κατά πόσον ως τιμωρία θα εκτοπίζονταν χίλιοι ή δύο χιλιάδες Εβραίοι στα στρατόπεδα εξόντωσης», εξήγησε ο κ. Κόντσε.

Το μεταπολεμικό ξέπλυμα του ρόλου του ΥΠ.ΕΞ. υπό τον Χίτλερ οδήγησε πολλούς να υποθέσουν ότι το υπουργείο στελεχωνόταν από αριστοκράτες, οι οποίοι κατ’ιδίαν περιφρονούσαν το ναζιστικό κόμμα και βοήθησαν εν πολλοίς στην αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Φίρερ το 1944. Ωστόσο, καταλήγει η έκθεση, αυτό αληθεύει για μία χούφτα ανθρώπων του ναζιστικού ΥΠ.ΕΞ.

Χωρίς να επικεντρώνεται στα βάσανα των Εβραίων, η έκθεση, αποκαλύπτει ότι οι περισσότεροι διπλωμάτες ήσαν εντελώς αντισημίτες. «Υπήρχε ένας χαρακτηριστικά αριστοκρατικός αντισημιτισμός στους ανώτερους διπλωματικούς κύκλους. Ο ίδιος ο Ερνστ φον Βάιτσεκερ (Ernst von Weizsäcker) έκανε λόγια για ‘εβραϊκή πλημμύρα’», δήλωσε ο Έκαρτ Κόντσε.

Μια μελέτη που παραγγέλθηκε επισήμως

Ο κ. Φίσερ παρήγγειλε την έκθεση το 2005, με αφορμή επικήδειο σε εσωτερική εφημερίδα για το προσωπικό του ΥΠ.ΕΞ. για τον πρώην διπλωμάτη Φραντς Νισλάιν (Franz Nüsslein). Από το κείμενο είχε σκοπίμως παραληφθεί ότι ο νεκρός υπήρξε υπεύθυνος για την εκτέλεση εκατοντάδων αντιπάλων των Ναζί στη κατεχόμενη από τους Γερμανούς Πράγα κατά την διάρκεια του Β´ Παγκόσμιου πολέμου.

Ένιοι εκ των ενόχων που προστάτεψε η ΟΔΓ

Ο Έρνστ φον Βάιτσεκερ (Ernst von Weizsäcker), ο πατέρας του πρώην Προέδρου της ΟΔΓερμανίας Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ (Richard von Weizsäcker) υπηρέτησε ως πρεσβευτής στην Ελβετία στο μέσον της δεκαετίας του 1930, και με αυτή την ιδιότητα οργάνωσε την προσπάθεια αφαίρεσης της γερμανικής ιθαγένειας από τον Γερμανο-Εβραίο διηγηματογράφο Τόμας Μαν (Thomas Mann), επειδή εκείνος ασκούσε κριτική κατά της ναζιστικής Γερμανίας. Το 1949, στο πλαίσιο των Δικών της Νυρεμβέργης, ο Έρνστ φον Βάιτσεκερ κρίθηκε ένοχος για τον εκτοπισμό εκατοντάδων Εβραίων από το Παρίσι στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου. Καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης, αλλά αποφυλακίστηκε έναν χρόνο αργότερα χάρη σε αμνηστία. Πέθανε το 1951.

Ο Φραντς Ραντεμάχερ, διπλωμάτης του ΥΠ.ΕΞ. της ναζιστικής Γερμανίας υπεύθυνος για τις εβραϊκές υποθέσεις έλαβε μέρος στο Συμπόσιο της Βάνζεε το 1942, όπου ολοκληρώθηκε ο σχεδιασμός της γενοκτονίας. Παραδέχτηκε ότι ένα σημείωμα έγκρισης εξόδων που υπέβαλε στο ΥΠ.ΕΞ. το 1941 αποδείκνυε ότι επισκέφτηκε την κατεχόμενη Σερβία για να εποπτεύσει την «ρευστοποίηση των Εβραίων του Βελιγραδίου». Αναμείχθηκε στον εκτοπισμό χιλιάδων Εβραίων στο Άουσβιτς. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση για τον ρόλο του στην γενοκτονία των Εβραίων, αλλά εξέτισε μόνον τρεις μήνες από την ποινή του. Έφυγε για την Συρία στην δεκαετία του 1950, όπου κατηγορήθηκε για κατασκοπία. Επέστρεψε στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας το 1966, και πέθανε στην Βόνη το 1973.

Ο Ερνστ Άχενμπαχ, ένας πολιτικός του Κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών και δικηγόρος στην μεταπολεμική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, υπήρξε διπλωματικός ακόλουθος στην γερμανική πρεσβεία στο κατεχόμενο Παρίσι και έλαβε μέρος στον εκτοπισμό χιλιάδων Εβραίων στα στρατόπεδα θανάτου. Μολονότι καταδικάστηκε ερήμην για τα εγκλήματά του στην μεταπολεμική Γαλλία, επέτυχε να εμποδίσει την σύναψη μιας γαλλο-γερμανικής Συνθήκης, η οποία εφαρμοζόμενη θα μπορούσε να οδηγήσει στην δίωξή του στην ίδια την ΟΔΓ και στην φυλάκισή του. Καγκελάριος ήταν ο Βίλι Μπραντ. Ο Άχενμπαχ πέθανε στο Έσσεν το 1991.

 Πηγές: Σπίγκελ, Γκάρντιαν, Λε Μοντ, Εισαγωγή

Επίμετρο

Τουλάχιστον, στην ενοποιημένη Γερμανία, 60 χρόνια μετά από την ήττα των Ναζί, ο Γιόσκα Φίσερ παρήγγειλε, και η ομάδα των ιστορικών του παρέδωσαν μια ογκώδη μελέτη μόνον για το ΥΠ.ΕΞ. της Γερμανίας επί Χίτλερ…

Άραγε υπάρχει Έλληνας πολιτικός ηγέτης που να έχει παραγγείλει στο παρελθόν ή να προτίθεται να παραγγείλει στο μέλλον μια αντίστοιχη μελέτη για το τι απέγιναν οι Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών στην μεταπολεμική και μετεμφυλιοπολεμική Ελλάδα;

Γιατί, βεβαίως, οι εργασίες των ιστορικών, και δη του διαμετρήματος μιας κυρίας Ρεπούση, δεν είναι ούτε πολλές ούτε πλήρεις για τέτοια θέματα (και για πολλά άλλα άλλωστε!).

Πότε παραδόθηκαν οι Γερμανοί τον Μάιο του 1945;

O Εντ Κένεντι (Ed Kennedy) υπήρξε ένας από τους 17 ανταποκριτές που έγιναν μάρτυρες της επίσημηε παράδοσης των γερμανικών στρατευμάτων στους Συμμάχους, στις 02:41 της 7ης Μαΐου 1945.

Οι αμερικανοί σρατιωτικοί ηγέτες ζήτησαν επί όρκω την σιωπή της ομάδας των ανταποκριτών ως τις 15:00 της 8ης Μαΐου – δηλαδή 36 ώρες αργότερα.

Αλλά, όταν ο Εντ Κένεντι άκουσε το γερμανικό ραδιόφωνο να ανακοινώνει την παράδοση στις 14:41 της 7ης, προχώρησε στην μετάδοση της είδησης μία ώρα αργότερα – μία ημέρα πριν από τους άλλους ανταποκριτές.

16 Ιουνίου 1945: Τα κεφάλια έκοψε ο καπετάν Δράκος…

«Τα κεφάλια [του Άρη Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα] έκοψε ο καπετάν Δράκος με σουγιά κατ’ εντολήν του Βόιδαρου.

H μαρτυρία του ΕΔΕΣίτη A. Λύκκα από την Ελάτη Άρτας, όπως την κατέγραψε ο γιατρός X. Γκούβας το 1985, είναι συγκλονιστική: «Ο Βόιδαρος ήταν όλο χαρά και διέταξε τον Δράκο να κόψει το κεφάλι του Άρη με τον σχιά (σουγιά). Εκείνος δεν μπορούσε ούτε ανάσα να πάρει. Έβγαλε έναν σχιά, απ’ αυτούς που διπλώνουν στα δύο, και πήγε κοντά να κόψει το κεφάλι του Άρη. Έλα όμως που ο σχιάς δεν έκοβε και ταλαιπωρήθηκε ο έρμος. Πρέπει να ‘κανε περισσότερα από δεκαπέντε λεπτά ν’ αποκόψει το κεφάλι. Δυσκολεύθηκε εκεί που είναι τα νεύρα. Ο Βόιδαρος έπιασε το κεφάλι από τα μαλλιά και το σήκωσε ψηλά να το δουν όλοι όσοι ήταν εκεί τριγύρω. Καθώς έσταζε ακόμα αίματα, το έβαλαν στον τουρβά. Για να μη μυρίσει στη διαδρομή το παραφούσκωσαν με αλάτι».»

Πολλά άγρια και σκοτεινά έχει η Ιστορία μας, αλλά δεν πρέπει να βρίσκουμε το θάρρος να τα επι-σκεπτόμαστε; Αλλιώς, οι δοξολογίες στην Ιστορία των Ελλήνων, δεν είναι κούφια λόγια.

Στις 16 Ιουνίου έγιναν αυτά, του 1945…
Στις 18 Ιουνίου του 2012 θα γίνονται άλλα, πολλά και διάφορα…

ΤΟ ΒΗΜΑ – Τι απέγινε το κεφάλι του Αρη – πολιτική.

Άρης Βελουχιώτης

Ελληνικό φιλμ στη Δίκη της Νυρεμβέργης

Από το κινηματογραφικό υλικό του Άγγελου Παπαναστασίου

Σαν σήμερα άρχισε η Δίκη της Νυρεμβέργης (20 Νοεμβρίου του 1945 μέχρι την 1η Οκτωβρίου 1946). Για πολλούς σηματοδοτεί μια ουσιαστική στροφή στον παγκόσμιο πολιτισμό, κυρίως επειδή πίσω από το κατηγορητήριο βρίσκονταν αρχές και αξίες εύκολα αντιληπτές:

Α) Εγκλήματα κατά της Ειρήνης: Συγκεκριμένα ο σχεδιασμός, η προετοιμασία, η έναρξη, η εξαπόλυση πολέμου ή επίθεσης ή πολέμου κατά παράβαση των διεθνών συνθηκών, συμφωνιών ή διαβεβαιώσεων, ή συμμετοχή σε κοινό σχέδιο συνωμοσίας για την επίτευξη οποιουδήποτε από τους παραπάνω στόχους.
(Β) Εγκλήματα Πολέμου: Συγκεκριμένα, παραβιάσεις των νόμων και των κανόνων του πολέμου. Σε αυτά περιλαμβάνονται – δεν περιορίζονται όμως σε αυτά – δολοφονίες, κακομεταχείριση ή εκτόπιση για καταναγκαστική εργασία ή οποιοδήποτε άλλου σκοπό ιδιωτών από κατακτημένη χώρα, δολοφονία ή κακομεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου ή ναυτικών, εκτέλεση ομήρων, λεηλασίες δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας, απρόκλητη καταστροφή πόλεων, κωμοπόλεων ή χωριών ή καταστροφές μη υπαγορευόμενες από στρατιωτική ανάγκη.
(Γ) Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητος: Συγκεκριμένα, δολοφονία, εξόντωση, υποδούλωση, εκτόπιση και άλλες απάνθρωπες πράξεις διαπράχθηκαν κατά πολιτών πριν ή κατά τη διάρκεια του πολέμου^. διώξεις λόγω πολιτικών, φυλετικών ή θρησκευτικών αιτίων ή σχετικών με οποιοδήποτε έγκλημα το Δικαστήριο ήθελε κρίνει ότι, εκτελέσθηκε, είτε παραβίασε την τοπική νομοθεσία είτε όχι, της χώρας στην οποία διαπράχθηκε.
(Δ) Συνωμοσία για το σχεδιασμό και την εξαπόλυση επιθετικών ενεργειών και άλλων εγκλημάτων κατά της Παγκόσμιας Ειρήνης

(πηγή: el.wikipedia.gr)

Άλλοι, εστιάζουν την προσοχή τους στο γεγονός ότι η συνεννόηση των νικητών, ΗΠΑ, ΗΒ, Γαλλίας και ΕΣΣΔ για την σύσταση του δικαστηρίου στις 8 Αυγούστου 1945, δεν συνήδε με το ως τότε ισχύον Διεθνές Δίκαιο: οι ηττημένοι του πολέμου δικάστηκαν από δικαστές των νικητριών δυνάμεων και όχι από δικαστές προερχόμενους από χώρες που δεν είχαν άμεση ή έμμεση εμπλοκή στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως θα μπορούσαν να ήταν για παράδειγμα από τη Σουηδία, ή την Ελβετία. Έτσι, καταλήγουν, αυτή υπήρξε μια παράνομη δίκη αιχμαλώτων  πολέμου.

Με τις οδηγίες αρ. 27 (13 Απριλίου 1941), και αρ. 31 (9 Ιουνίου 1941), ο Χίτλερ διέγραψε την πολιτικής του για τα Βαλκάνια και την Ελλάδα. Με βάση αυτήν την πολιτική η Ελλάδα τριχοτομήθηκε. Ο πρώτος κατοχικός πρωθυπουργός Τσολάκογλου αρνήθηκε να υπογράψει το σχετικό διάταγμα και παραιτήθηκε.

Στην Ελλάδα, αν μη τι άλλο, υπήρχε κυβερνητική αστάθεια: Στις 20 Νοεμβρίου  η κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, που είχε διαδεχθεί την κυβέρνηση του αρχιεπισκόπου-αντιβασιλέως Δαμασκηνού την 1η Νοεμβρίου, είχε άλλες δύο ημέρες ζωής: παραιτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου, και παρέδωσε στην κυβέρνηση του Θεμιστοκλή Σοφούλη, η οποία όφειλε να διενεργήσει εκλογές… Η ελληνική συνεισφορά στην σύνταξη του κατηγορητηρίου δεν ήταν ιδιαιτέρως σημαντική. Στην δίκη, πάντως, προβλήθηκε κινηματογραφικό υλικό που είχε συγκεντρώσει με κίνδυνο της ζωής του ο Άγγελος Παπαναστασίου, αξιωματικός του ελληνικού Ναυτικού, στα χρόνια της Κατοχής. Ως την προβολή αυτού του κινηματογραφικού υλικού η υπεράσπιση είχε αρνηθεί ότι στην Ελλάδα είχε διαπραχτεί οποιοδήποτε από τα 4 παραπάνω εγκλήματα. Εξάλλου, μέχρι σήμερα, η γερμανική δικαιοσύνη κρίνει ότι όλες οι πράξεις στις οποίες προέβησαν να στρατεύματα Κατοχής ήταν πολεμικές πράξεις αμυνόμενου στρατού.

(Αν δεν το έχετε υπόψη σας, αναζητείστε την ταινία του Ελβετού Στέφαν Χάουπτ, Ένα τραγούδι για τον Αργύρη (2006), για τον Αργύρη Σφουντούρη και τις άοκνες προσπάθειές του να αναγκάσει την σημερινή ενοποιημένη πια Γερμανία να αναγνωρίσει τη σφαγή στο Δίστομο, και να καταβάλει τις πρέπουσες πολεμικές αποζημιώσεις. Τον Ιούλιο του 2011 το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, θεώρησε ότι η άρνηση του γερμανού υπουργού Δικαιοσύνης να εγκρίνει καταβοή αποζημιώσεων δεν ήταν σε ρήξη με το διεθνές δίκαιο)