Γερμανικό «οικονομικό θαύμα»

Χαρτονόμισμα της 1-11-1923 με αξία 5 τρισεκατομμυρίων χάρτινων μάρκων (Φωτ. από: Wikipedia)

 

Στην αρχή της δεκαετίας του 1950 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας αντιμετώπιζε ένα πρόβλημα που έμοιαζε με το σημερινό οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας: είχε ένα πολύ μεγάλο δημόσιο χρέος.

 

Λίγη …προϊστορία

 

Αν επιστρέψουμε τρεις δεκαετίες πριν, όπως ίσως θυμάστε από την σχολική Ιστορία, με το άρθρο 231 της Συνθήκης των Βερσαλλιών (1919) οι νικητές (Γαλλία, Αγγλία, ΗΠΑ) διακήρυσσαν ότι η Γερμανία και οι σύμμαχοί της έφεραν την ευθύνη για όλες «τις απώλειες και ζημίες» που έπαθαν οι Σύμμαχοι κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Ως αποτέλεσμα της εφαρμογής αυτού του άρθρου της Συνθήκης των Βερσαλλιών τον Ιανουάριο του 1921,οι αποζημιώσεις που όφειλε να καταβάλει το γερμανικό κράτος ανέρχονταν σε 269.000.000.000 χρυσά μάρκα (το ισοδύναμο περίπου 100.000 τόνων χρυσού, δηλαδή λίγο περισσότερο από τον μισό χρυσό που βγήκε από ορυχεία στον πλανήτη). Η γερμανική κυβέρνηση αδυνατούσε να καταβάλει τα ποσά αυτά, και ό,τι ακολούθησε (συρρίκνωση οικονομίας, πληθωρισμός, ανεργία, οδήγησε στην πιθανότητα επιτυχίας μιας επανάστασης μπολσεβίκικου τύπου στην χώρα. Το 1929, με κατάλληλα πολιτικά και οικονομικά επιχειρήματα ο υπουργός Στρέσεμαν κατάφερε να πείσει τους Συμμάχους ότι οι οφειλές που είχαν συσσωρευτεί από την αδυναμία της γερμανικής κυβέρνησης να καταβάλει τις ετήσιες αποζημιώσεις, θα μειωνόταν στο μισό. Το 1933, χρονιά κατά την οποία πλειοψήφησε το κόμμα του Αδόλφου Χίτλερ NSDA, μόνον το ένα όγδοο αυτού του χρέους είχε αποπληρωθεί. Έτσι η Γερμανία, δήλωσε αδυναμία εξυπηρέτησης των διεθνών οφειλών της, και έτσι έπαψε η καταβολή οποιουδήποτε ποσού. Μετά από την ήττα της χιτλερικής Γερμανίας, το 1945, συμφωνήθηκε από τους νικητές (Γαλλία, Αγγλία, ΗΠΑ, ΕΣΣΔ) ότι η πληρωμή αυτών των οφειλών θα έπαυε οριστικά.

 

Προεκλογική αφίσα του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος στην Βιένη του 1930. Μτφρ.: «Ζητούμε ελευθερία και ψωμί». (Φωτ. από: Wikipedia)

 

Ωστόσο, η κυβέρνηση της γερμανικής Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, μεταξύ του 1924 και του 1930, είχε εκδώσει κρατικά ομόλογα, για να χρηματοδοτήσει την ανοικοδόμηση της χώρας, και κυρίως των υποδομών της. Έτσι, μέχρι το 1952, η μεταχιτλερική Γερμανία είχε ένα δημόσιο χρέος ύψους 32.000.000.000 μάρκα (το αντίστοιχο 7,6 δις δολαρίων τότε, ή 65 δις δολαρίων σήμερα). Αυτό το χρέος κρίθηκε μη βιώσιμο: οι βιομηχανικές υποδομές της μεταχιτλερικής Γερμανίας είχαν καταστραφεί κατά τους μαζικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς από τους Συμμάχους, και το κόστος εξυπηρέτησης δημοσίου χρέους της χώρας υπονόμευε την αναπτυξιακή πορεία της χώρας.

 

Έτσι, στις 27 Φεβρουαρίου 1953, εκπρόσωποι είκοσι κρατών έβαλαν την υπογραφή τους κάτω από το κείμενο της Συμφωνίας του Λονδίνου για το Γερμανικό Εξωτερικό Χρέος: Βέλγιο, Γαλλία, Γιουγκοσλαβία, Δανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ιράν, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Καναδάς, Κεϋλάνη, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Νότιος Αφρική, Πακιστάν, Σουηδία, «επειδή επιθυμούν να απομακρύνουν τα εμπόδια για ομαλές οικονομικές σχέσεις με την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας και άλλες χώρες (δηλ. την Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας), και έτσι να συμβάλουν στην οικοδόμηση μιας ευημερούσας κοινότητας κρατών» (όπως διατυπωνόταν στην Συνθήκη). Συμφώνησαν, επίσης, να απεμπολήσουν τις διεκδικήσεις για πλήρη αποπληρωμή των οφειλών της Γερμανίας προς τα ίδια, και, τέλος, συμφώνησαν να αναβάλουν τις αξιώσεις τους για αποζημιώσεις που υπέστησαν από γερμανική κατοχή κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου.

 

Οι όροι της Συμφωνίας Χρέους του Λονδίνου κατέτειναν στην μείωση του γερμανικού εξωτερικού χρέους από 30.000.000.000 σε 15.000.000.000, και ότι η ωρίμανση του χρέους θα επεκτεινόταν σε περισσότερα από 30 χρόνια, και ότι θα υπήρχε ένα μορατόριουμ για την πληρωμή των τόκων κατά πέντε χρόνια. Έτσι, η αύξηση της ωρίμανσης του χρέους, η συμφωνία για μορατόριουμ σχετικά με την καταβολή τόκων, και ένα κούρεμα κατά 50% του αρχικού ποσού, απομείωσαν το γερμανικό χρέος κατά τι περισσότερο από 70%.

 

Ο γερμανός καγκελάριος Κόνραντ Ανενάουερ (αριστερά) συναντάει τον Ύπατο Αρμοστή των Συμμάχων. Η παραίτηση των νικητών από την διεκδίκηση πολεμικών αποζημιώσεων ήταν ένα φιλί της ζωής για την οικονομία της μεταχιτλερικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Πηγή: Spiegel Online International

Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα της Συμφωνίας Χρέους του Λονδίνου και της διαγραφής του τεράστιου 70% του γερμανικού χρέους; Συντρίφτηκε η γερμανική ή διεθνής οικονομία; Κατέρρευσαν οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές; Άνοιξε η γη, να καταπιεί τον κόσμο; Ξεπήδησαν φλόγες από την γέενα του πυρός;

 

Όσον αφορά την ίδια την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, όχι! Μάλιστα, όπως εκτιμούσε το Χέρμαν Γιόζεφ Αμπς, ο επικεφαλής της γερμανικής αντιπροσωπείας στην Σύνοδο Χρέους του Λονδίνου, η Συμφωνία που υπογράφηκε υπήρξε ο θεμέλιος λίθος της δυτικογερμανικής μεταπολεμικής οικονομικής αναγέννησης: δεν θα υπήρχε κανενός είδους «γερμανικό οικονομικό θαύμα» χωρίς μια τέτοια ακριβώς συμφωνία.

Πολεμικές οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα 2

13 Μαἴου 2013: Πρόσφατη αρουσίαση του θέματος και σχόλιο στο  BBC — για ό,τι αξίζει.

«Ο αποκλεισμός σώζει ζωές». «Καμιά ασυλία για τα εγκλήματα πολέμου». Από συγκέντρωση για την στήριξη του δικαστικού αγώνα των Διστομιτών κατά της Γερμανίας στην Ιταλία. (Βλ. και σχετική είδηση στο BBC, 13-9-2011)

Πολεμικές οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα 1

Σχολιάζοντας την επιστολή του Μανώλη Γλέζου στην Die Welt της 29ης Μαΐου 2013 πολλοί καλοί αναγνώστες της έγκριτης γερμανικής εφημερίδας αναρωτήθηκαν:

1. Γιατί πρέπει να φέρουμε αιωνίως την ευθύνη για εγκλήματα που διέπραξαν οι παππούδες μας;

2. Δεν ντρέπονται οι Έλληνες να προσπαθούν να αποσπάσουν κι άλλα (!) χρήματα από τον γερμανικό λαό, τώρα που αναγκάζονται να πληρώσουν όσα σπατάλησαν τα προηγούμενα 20 χρόνια;

3. Οι Γερμανοί έχουμε ήδη αποζημιώσει και με το παραπάνω τους Έλληνες για τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Σε 300.000 εκτιμάται ο αριθμός των νεκρών Ελλήνων λόγω πείνας και των συν αυτή δεινών, τον χειμώνα του 1941/1942. Οι Γερμανοί είχαν κατάσχει την ελληνική γεωργική παραγωγή για τις ανάγκες του μετώπου κατά της Σοβιετικής Ένωσης

Σήμερα, 9 Μαΐου 2013, οπότε σε άλλες χώρες γιορτάζεται η νίκη των λαών κατά του Άξονα στις 9 Μαΐου 1945, ενώ στην Ελλάδα σφυροκοπούνται οι εκπαιδευτικοί από τα ΜΜΕ, επειδή απεργούν εν μέσω πανελλαδικών εξετάσεων επειδή πρόκειται σωρηδόν να απολυθούν από δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση, αξίζει να επιχειρήσω απάντηση στα τρία ατελή και λανθάνοντα επιχειρήματα των καλών αναγνωστών της συντηρητικής πλην έγκριτης Die Welt.

1. Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δεν παραγράφονται κατά την ιδρυτική πράξη του ΟΗΕ — και αυτή είναι μια καλή κληρονομιά των νικητών στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Εξ αυτού προκύπτει ότι το γερμανικό κράτος σήμερα και στο μέλλον θα πρέπει να φέρει την ευθύνη για τα εγκλήματα που διέπραξε το Γ’ Ράιχ ανά τον κόσμο. Η λογική μιας τέτοιας διάταξης είναι, βεβαίως, ότι έτσι εξασφαλίζεται αποτροπή των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στο διηνεκές.

2. Κάποιοι Έλληνες με επιμονή, ήδη από το 1946, και αρκετές ελληνικές κυβερνήσεις από το 1961 και εξής θέτουν ξανά και ξανά την αποπληρωμής των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα:Το γερμανικό κράτος, με διάφορους τρόπους, απέφυγε να πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις που αποφασίστηκαν στην 19μελή Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων (1946-1947). Η Γερμανία και η Αλβανία είναι οι μόνες από τις τέσσερις χώρες που συμμετείχαν στην κατοχή της Ελλάδας από το 1941 ως το 1945 (Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία, Αλβανία), μολονότι, τουλάχιστον για την περίπτωση της Γερμανίας, υπάρχει σχετική «κοστολογημένη» απόφαση της Διάσκεψης Ειρήνης. Επίσης, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που δεν εισέπραξε από την Γερμανία τις ορισμένες από την Διάσκεψη αποζημιώσεις ούτε συναίνεσε στην διαγραφή τους, παρά τα όσα αναπόδεικτα οι γερμανοί ιθύνοντες και κάποιοι έλληνες εκφραστές τους αοριστολογικώς δηλώνουν. Αντιθέτως, με ισχνή φωνή είναι αλήθεια, αρκετές ελληνικές κυβερνήσεις από την δεκαετία του 1960 και εξής θέτουν σε διπλωματικό επίπεδο το ζήτημα.

   1. Για το «αναγκαστικό δάνειο» που επιβλήθηκε από τις ιταλικές και γερμανικές αρχές κατοχής το 1941, και ανέλαβε εξ ολοκλήρου η γερμανική κυβέρνηση από το 1943.
   2. Για την κατάσχεση από τις γερμανικές αρχές κατοχής κάθε είδους προϊόντος, από δημητριακά ως τερεβινθέλαιο το 1941.
   3. Για την ολική καταστροφή των υποδομών της χώρας κατά την διάρκεια της Κατοχής και κατά την οπισθοχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων το φθινόπωρο του 1944.
   4. Για τις καταστροφές σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία της Ελλάδας και για την κλοπή έργων τέχνης και αρχαιολογικών ευρημάτων.

3. Και, ασφαλώς, το αναγκαστικό δάνειο που απέσπασαν οι γερμανικές αρχές κατοχής από την Τράπεζα της Ελλάδος, και την αποπληρωμή του οποίου άρχισε το Ράιχ είναι συμβατική υποχρέωση και όχι πολεμική αποζημίωση. Γι’ αυτό από ελληνικής πλευρά γίνεται λόγος για οφειλές και όχι μόνον για αποζημιώσεις.

Για μια κάποια εκτίμηση του ύψους των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα παρέχει το γερμανικό περιοδικό Spiegel.

Εκτός από όσα πρόσφατα έχω διαβάσει (και μετά πλείστης δυσκολίας τα ξεχώρισα κάτω από ποταμούς άχρηστης έντυπης και ηλεκτρονικής πληροφορίας ), αντλώ και από όσα για πρώτη φορά αναδείχτηκαν προς χάριν ενός ευρύτερου κοινού από γνώστες του θέματος στην πολύ καλή διαδικτυακή τηλεοπτική εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου της 8ης Μαΐου 2013: Το 1ο μέρος από την διαδικτυακή τηλεοπτική εκπομπή του enikos.gr στις 8 Μαΐου 2013.

Θαρρώ ότι όλοι θα πρέπει να κατανοήσουμε εις βάθος το θέμα, να αποσαφηνίσουμε στον νου μας ότι γερμανικές πολεμικές οφειλές προς την Ελλάδα και οικονομική κρίση-δανειακή σύμβαση-μνημόνια συγκυριακώς και μόνον σχετίζονται, να πιέσουμε όπως μπορούμε την ελληνική κυβέρνηση να μη παροπλιστεί, να στηρίξουμε το Εθνικό Συμβούλιο να μιλήσουμε με τους γνωστούς μας, Έλληνες και ξένους, για το δίκαιο των ελληνικών διεκδικήσεων. Το ζήτημα είναι ηθικό, πολιτικό και οικονομικό. Με αυτήν την σειρά.

Source: google.gr via Δημήτρης on Pinterest

Δημοφιλία Ναζί μεταξύ των Γερμανών του 1952

Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ιουλίου του 1952, ένα 25% των Γερμανών ακόμη σκεφτόταν με θετικό τρόπο τον Χίτλερ, και μόνον το 47% δήλωνε ότι δεν εενέκρινε την πολιτική του! Στο απόσπασμα που ακολουθεί έχουμε τις αντιδράσεις του Ντένιτζ και του Σπέερ μερικούς μήνες αργότερα, όταν, φυλακισμένοι στο Σπαντάου με απόφαση του Στρατοδικείου της Νυερμβέργης, πληροφορούνται τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης που αφορά έμμεσα το μέλλον τους.

11 Απριλίου 1953. Από ένα λαθραίο σημείωμα του γαμπρού του ο Ντένιτζ (Doenitz) έμαθε τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης [του Ιουλίου του 1952] . . . Ο ίδιος βρίσκεται στην κεφαλή του καταλόγου με πρώην εξέχουσες προσωπικότητες [δηλ. παλαιών ηγετών των Ναζί], για τους οποίους οι Γερμανοί έχουν ακόμη καλή γνώμη. Ο Ντένιτζ έχει 46%·  ακολουθείται κατά πόδας από τον Σαχτ (Schacht) με 42%, ο Γκέρινγκ (Goering) με 37%, εγώ με 30%, και ο Χίτλερ με 24%. Ο Σίραχ (Schirach) και ο Χες (Hess) υστερούν με 22%. To 7% έχουν κακή γνώμη για τον Ντένιτζ, 9%  για ‘μένα, 10% για τον Σαχτ, 29% για τον Σίραχ και τον Χες, 36% για τον Γκέρινγκ και 47% για τον Χίτλερ. «Αφού ο γερμανικός λαός με αγαπά στα τρίσβαθα της καρδιάς του, σύντομα θα βγω έξω», παρατήρησε ικανοποιημένος ο Ντένιτζ, έτσι όπως στεκόταν δίπλα μου και έπλενε τα χέρια του. Μολαταύτα, το γράμμα δεν έδωσε καμιάν ευχαρίστηση στον Ντένιτζ, επειδή ο γαμπρός του ασυγχώρητος διέδωσε ότι [ο πεθερός του] είναι τώρα τόσο δημοφιλής όσο υπήρξε και ο Ρόμελ (Rommel). Σε έναν τόνο οξείας απέχθειας, ο Ντένιτζ σχολίασε ότι ο Ρόμελ δεν τίποτε παραπάνω από έναν ήρωα κατασκευασμένο από την προπαγάνδα, λόγω του ότι είχε λάβει μέρος στην συνωμοσία της 20ής Ιουλίου. Ύστερα ο Ντένιτζ απομακρύνθηκε αγέρωχος.

Albert Speer: Spandau. The Secret Diaries (1976)

Για τους λόγους που οι γερμανοί πολίτες ψήφισαν μαζικά τον Χίτλερ το 1933, επιχείρησα μια αναφορά. Τώρα, το γιατί ο γερμανικός λαός συνέχισε να υποστηρίζει τον Χίτλερ κατά τη διάρκεια του πολέμου υπάρχουν μια σειρά απαντήσεις: η πολιτική των Συμμάχων (ΗΠΑ, Αγγλία, ΕΣΣΔ, Γαλλία) για «άνευ όρων παράδοση» δεν άφηνε πολλά περιθώρια στους Γερμανούς. Από την άλλη, ο Χίτλερ πίστευε ακράδαντα ότι οι Σύμμαχοι, αν νικούσαν, θα έκαναν στην Γερμανία ό,τι ο ίδιος θα έκανε στους Συμμάχους αν τους νικούσε: θα την εξαφάνιζαν από προσώπου γης για πολλές δεκαετίες. Η ναζιστική προπαγάνδα αξιοποίησε για τους σκοπούς της το αίτημα των Συμμάχων για «άνευ όρων παράδοση». Το ίδιο έκανε και μεταδίδοντας ειδήσεις περί σφαγών, λεηλασιών και βιασμών στο τμήμα της Γερμανίας που είχε καταληφθεί από τον Ερυθρό Στρατό της ΕΣΣΔ. Έτσι, οι Γερμανοί εξακολούθησαν να στηρίζουν τους Ναζί και τον Χίτλερ μέχρι την τελική πτώση του Βερολίνου στις 8/9 Μαΐου 1945.

ΥΓ. Α, και μη το ξεχάσω: μη πει κανείς ότι οι Έλληνες μαθητές δεν ξέρουν τίποτε από Ιστορία, γιατί δείτε τι ξέρουν οι Γερμανοί συνομήλικοί τους — λίγο λιγότερα κι από τους ανθρώπους του 1952:

• Μέχρι τώρα έχουμε κάνει μόνον ως τον Χίτλερ! (στα γερμανικά)
• Δημοκρατία; Δικτατορία; Ιδέα δεν έχω! (στα γερμανικά)