Επανάσταση στην Γερμανία!

Η Νοεμβριανή Επανάσταση στην Γερμανία του 1918

________________________________________________________________________________

Η Νοεμβριανή Επανάσταση, 1918/1919 υπήρξε συνέπεια της στρατιωτικής ήττας της Γερμανικής Αυτοκρατορίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, και έναυσμά της υπήρξε η ναυτική εξέγερση στις αρχές Νοεμβρίου 1918. Μέσα σε λίγες ημέρες μόνον η εξέγερση διαδόθηκε σε όλη την αυτοκρατορία  χωρίς να συναντήσει αντίσταση από την παλαιά τάξη πραγμάτων. Εξελισσόμενη έγινε ένα μαζικό κίνημα κατά του μοναρχικού συστήματος, καθώς η εργατική τάξη και οι εργαζόμενοι ενώθηκαν με τον στρατό. Σ’ ολόκληρη την χώρα συγκροτήθηκαν Συμβούλια Εργατών και Στρατιωτών (Arbeiter- Soldatenräte, ASR)που ανέλαβαν πολιτικές και στρατιωτικές εξουσίες. Τα δύο σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, που είχαν προκύψει από την διάσπαση του 1917, το Πλειοψηφικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (MSPD) και το Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (USPD), τέθηκαν επικεφαλής της επανάστασης. Μαζί με τα Συμβούλια, αναδείχθηκαν σε κύριους πολιτικούς παίκτες της Νοεμβριανής Επανάστασης. Στα περισσότερα Συμβούλια την πλειοψηφία είχε το MSPD.

Αυτοκράτορας Γουλιέλμος Β΄	Μαξιμιλιανός πρίγκιπας της Βάδης, Καγκελάριος του Ράιχ	Φρίντριχ Έμπερτ, πρόεδρος MSPD, Καγκελάριος που διαδέχτηκε τον Μαξιμιλιανό. Ταυτοχρόνως υπήρξε συμπρόεδρος του Συμβουλίου των Αντιπροσώπων του Λαού	Χούγκο Χάαζε, ηγέτης του USPD, συμπρόεδρος του Συμβουλίου των Αντιπροσώπων του Λαού

Στις 9 Νοεμβρίου 1918, ο αυτοκρατορικός καγκελάριος πρίγκιπας Μαξιμιλιανός της Βάδης (Maximilian von Baden) (1867-1929), ανακοίνωσε ότι ο Αυτοκράτορας αποκήρυξε τον θρόνο του. Ο πρίγκιπας Μαξ παρέδωσε το αξίωμα του Καγκελαρίου του Ράιχ στον Φρίντριχ Έμπερτ (Friedrich Ebert (1871-1925), πρόεδρο του MSPD. Την ίδια ημέρα, ο Φίλιπ Σάιντεμαν (Philipp Scheidemann) (MSPD, 1865-1939) ανακήρυξε την αβασίλευτη πολιτεία από ένα παράθυρο του κτιρίου του Ράιχσταγ (Reichstag). Μερικές ώρες αργότερα, ο Καρλ Λίμπκνεχτ (Karl Liebknecht) (USPD, 1871-1919) ανακήρυξε την «Ελεύθερη Σοσιαλιστική Πολιτεία». Αυτή η διπλή ανακήρυξη αβασίλευτου αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος αντανακλούσε την σύγκρουση που υπέφωσκε στην επανάσταση.

Φίλιπ Σάιντεμαν	Συγκέντρωση εμπρός από το Ράιχσταγ, 9-11-1918	Καρλ Λίμπκνεχτ

Ενώ το MSPD επιθυμούσε την σύγκληση μιας συνταγματικής εθνοσυνέλευσης χωρίς καμιά καθυστέρηση, το USPD προωθούσε την γοργή υλοποίηση των σοσιαλιστικών ιδανικών με ένα σύστημα συμβουλίων που θα έμοιαζε με τα σοβιέτ, τις ρωσικές επιτροπές του 1917. Το MSPD επιθυμούσε τα θεμελιώδη ζητήματα συνταγματικής νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένου του οικονομικού συστήματος, να αποφασιστούν από μια δημοκρατικά εκλεγμένη Εθνοσυνέλευση. Στην προοπτική των πολυάριθμων προκλήσεων που εγείρονταν με αφορμή την ήττα στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όπως ο επαναπατρισμός μερικών εκατομμυρίων στρατιωτών και η τροφοδοσία της αγοράς με τρόφιμα, και υπό την απειλή να οδηγηθεί η χώρα σε εμφύλιο πόλεμο, το MSPD επέλεξε να συνεργαστεί με ισχυρούς πολιτικούς παράγοντες της αυτοκρατορίας. Πάντως, μεταξύ των αξιωματικών, των δικαστών και των υπαλλήλων της δημόσιας διοίκησης δεν υπήρξε ισχυρή αίσθηση στήριξης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και της αβασίλευτης πολιτείας. Αυτή η έλλειψη δημοκρατικού φρονήματος θα βάρυνε πολύ στην τύχη της νέας Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.

Ο Γκρένερ έπεισε τον Κάιζερ Γουλιέλμο να παραιτηθεί, και πρωτοστάτησε στην συμμαχία με το MSPD του Έμπερτ, για να διασφαλιστεί ότι δεν θα άλλαζε το οικονομικο-κοινωνικό σύστημα στην Γερμανία, όπως άλλωστε είχε ζητήσει και ο Γουλιέλμος στο μήνυμα για την παραίτησή του από τον θρόνο..

Πάντως, στις 9 Νοεμβρίου 1918, σχηματίστηκε ένα πανεθνικό «Συμβούλιο των Αντιπροσώπων του Λαού» και την επόμενη ημέρα επικυρώθηκε ως προσωρινή κυβέρνηση από την Γενική Συνέλευση των Εργατών του Βερολίνου και τα Συμβούλια των Στρατιωτών. Το εξαμελές Συμβούλιο περιλάμβανε 3 αντιπροσώπους του MSPD και 3 του USPD. Είχε 2 συμπροέδρους: τον Φρίντριχ Έμπερτ (MSPD) και τον Χούγκο Χάαζε (Hugo Haase) (USPD, 1863-1919). Ρόλο-κλειδί στην επανάσταση έπαιξε ο Έμπερτ με τα δύο αξιώματά του, του Καγκελαρίου του Ράιχ και του συμπροέδρου του Συμβουλίου των Αντιπροσώπων του Λαού. Με συμφωνία που συνήφθη στις 10 Νοεμβρίου  1919 με τον στρατηγό Βίλχελμ Γκρένερ (Wilhelm Groener) (1867-1939), επικεφαλής του Γερμανικού Γενικού Επιτελείου (Σύμφωνο Έμπερτ-Γκρένερ), εξασφάλισε την υποστήριξη των αξιωματικών. Μεταξύ των νόμων που έφερε  προς ψήφιση το Συμβούλιο των Αντιπροσώπων του Λαού ήταν η εισαγωγή του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες στις 12 Νοεμβρίου 1918.  Το  Συμβούλιο των Αντιπροσώπων του Λαού αποφάσισε οι εκλογές να γίνουν στις 19 Νοεμβρίου 1919.

Στις 28 Δεκεμβρίου 1918, η συμμαχία μεταξύ MSPD και USPD στην προσωρινή κυβέρνηση κατέρρευσε, όταν το USPD αποσύρθηκε από το Συμβούλιο των Αντιπροσώπων του Λαού, λόγω διαφωνιών για την στρατιωτική εμπλοκή στην καταστολή εργατικών κινητοποιήσεων. Η σύγκρουση για την μελλοντική πορεία της επανάστασης κλιμακώθηκε στην Εξέγερση των Σπαρτακιστών του Ιανουαρίου 1919, όταν στρατεύματα της κυβέρνησης του MSPD κατέστειλαν τις εξεγέρσεις που καθοδηγούνταν από σοσιαλδημοκράτες του USPD και κομμουνιστές του KPD, με την βοήθεια των δεξιών ενόπλων του Φράικορπς (Freikorps). Στις 15 και 16 Ιανουαρίου 1919, μέλη της παραστρατιωτικής οργάνωσης Φράικορπς δολοφόνησαν του ηγέτες του KPD Ρόζα Λούξεμπουργκ (Rosa Luxemburg) (1871-1919) και Καρλ Λίμπκνεχτ (Karl Liebknecht) (1871-1919).

H Berliner Lokal-Anzeiger, 16 Ιανουαρίου 1919 ανακοινώνει στην πρώτη σελίδα της τον θάνατο της Ρόζας Λούξεμπουργκ και του Kαρλ Λίμπκνεχτ.

Μέλη του Φράικορπς ήσαν απόστρατοι του Α΄Παγκόσμιου πολέμου. Είχαν τάξει σκοπό τους την καταπολέμηση του μπολσεβικισμού. Πολέμησαν εξεγερμένους πολίτες από το Βερολίνο ως την Πολωνία. Εδώ η ναυτική ταξιαρχία Ehrhardt καταλαμβάνει την διοικητική περιφέρεια του Βερολίνου κατά το πραξικόπημα Κάπ (1920).

Οι εκλογές της 19ης Ιανουαρίου 1919 για την Εθνοσυνέλευση σημάδεψαν την οριστική στροφή της επανάσταση προς την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, μολονότι στους επόμενους μήνες σημειώθηκαν σκληρές συγκρούσεις με την ριζοσπαστική Αριστερά, τοπικές εξεγέρσεις και ακήρυχτες απεργίες.

Το MSPD βγήκε από τις εκλογές της 19ης Ιανουαρίου ως το ισχυρότερο κόμμα στην Γερμανία. Στις 6 Φεβρουαρίου, η Εθνοσυνέλευση εγκαταστάθηκε στην Βαϊμάρη, και στις 11 Φεβρουαρίου εξέλεξε τον Φρίντριχ Έμπερτ Πρόεδρο του Ράιχ. Η πρώτη κυβέρνηση του Ράιχ που θα ήταν υπόλογη στο Κοινοβούλιο, η κυβέρνηση της Συμμαχίας της Βαϊμάρης όπου συμμετείχαν το Πλειοψηφικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (MSPD), το Κόμμα του Κέντρου και το Γερμανικό Δημοκρατικό Κόμμα (DDP), με πρωθυπουργό τον Φίλιπ Σάιντεμαν (MSPD), ανέλαβε τα καθήκοντά της στις 12 Φεβρουαρίου 1919. Τα περισσότερα Συμβούλια των Εργατών και Στρατιωτών αυτοδιαλύθηκαν ως το καλοκαίρι του 1919.

 

 

 

Πηγή: Reinhard Sturm, «Vom Kaiserreich zur Republik 1918/19», σε Bundeszentrale für politische Bildung (εκδ.), Informationen zur politischen Bildung (αρ. 261): Weimarer Republik. Bonn, 2003.

«Το αίμα που θα χύσετε…»

«Το αίμα που θα χύσετε…»

ή: τίνος το αίμα ζητάει εκδίκηση;

Τα γεγονότα της 21ης Ιανουαρίου 1793

Μελετούμε την Ιστορία, για να μη καταδικαστούμε να την επαναλάβουμε.

Η ιστορία του Λουδοβίκου ΙΣΤ’ θα μπορούσε να είναι η ιστορία ενός ατάλαντου, επιπόλαιου, εγωπαθούς, καλοπερασάκια και συγχρόνως αυταρχικού ανθρώπου, που κανέναν δεν θα ενδιέφερε πέρα από τα στενά όρια του οίκου του.  Υπήρξε, όμως, βασιλιάς, εξ ορισμού προβλελημένο πρόσωπο και ηγέτης της χώρας του.

Κι αν ο κυβερνήτης είναι ατάλαντος, επιπόλαιος, εγωπαθής, καλοπερασάκιας και συγχρόνως αυταρχικός; Ε, τότε, μπορεί να ξημερώνουν μαύρες μέρες για τους υπηκόους. Μπορεί να ξημερώνουν μαύρες μέρες και για τον ίδιο. Ή, και για τις δυο πλευρές… Και ποιος είπε ότι οι επαναστάσεις δεν είναι εξαιρετικά «δαπανηρά» ιστορικά φαινόμενα;

Στις 5 το πρωί της 21ης Ια­νουαρίου 1793, ένας υπη­ρέτης ξύπνησε τον Λουδοβί­κο ΙΣΤ΄, βασι­λιά της Γαλλί­ας. Εκεί­νος ντύθηκε με απλά ρούχα και πήγε στην λει­τουργία. Απ’ έξω άκουγε το ρυθμικό χτύ­πημα τυμπάνων. Ο Λουδοβίκος είπε χαμη­λόφωνα: «Θα είναι οι Εθνο­φρουροί που άρχι­σαν να συ­γκεντρώνονται». Κάθισε δί­πλα στην σόμπα του δωματίο­υ του και περίμενε. Στις 8 περίπου ήρ­θαν οι στρατιώτες. Ο Λουδο­βίκος τους ρώτησε αν ο υπηρέτης του μπορού­σε να του κόψει τα μαλ­λιά, για να τον γλι­τώσει από τον εξευτε­λισμό του κουρέματος επάνω στο ικρίωμα. Εκείνοι αρνήθη­καν.

Ο Λουδοβίκος βγήκε και πήγε προς την πράσινη άμα­ξα που τον περίμενε. Έστρε­ψε το βλέμμα του μια-δυο φορές προς τον πύργο σαν να τον αποχαιρε­τούσε. Για δύο ώρες η άμαξα διέσχιζε τους δρόμους του Παρισιού με κατεύθυνση την Πλα­τεία της Επανάστασης. Ήταν ένα υγρό πρωινό με ομίχλη, κι όμως χιλιάδες άνθρωποι ήταν παρα­ταγμένοι κατά μή­κος των δρόμων. Περίμεναν σιωπη­λοί. Εμπρός από την άμαξα πήγαιναν οι τυμπανι­στές και σε σειρές οι Εθνοφρουροί με μουσκέτα και λόγχες στον ώμο. Οι επαναστάτες ήταν έτοι­μοι για κάθε ενδεχόμενο.

Στις 10 η πορεία έφτασε στο ικρίωμα. Ο Σαρλ Σανσόν, ο δήμιος, και οι βοηθοί του, έκοψαν τα μαλ­λιά που σκέπαζαν τον λαιμό του βασιλιά. Έδεσαν τα χέρια του Λουδοβίκου πίσω από την πλάτη του. Ο βασιλιάς έκανε μερικά βήματα προς τα εμπρός και επιχείρησε να μιλήσει στους συγκεντρω­μένους: «Είμαι αθώος για όσα εγκλή­ματα με κατηγόρησαν. Συγχωρώ όσους προ­κάλεσαν τον θάνατό μου και προσεύχο­μαι το αίμα που θα χύσετε να μη το πληρώσει ποτέ η Γαλλία…». Εκείνη την στιγμή μια τυμπα­νοκρουσία έπνιξε τα τελευταία λόγια του βασι­λιά.

Ο Σανσόν και οι βοηθοί του στερέωσαν το κε­φάλι του Λουδοβίκου στην υποδοχή της γκιλο­τίνας. Η λεπίδα έπεσε σφυρίζοντας. Ο Λουδοβί­κος άφησε μια τρομερή κραυγή. Το κεφάλι του δεν είχε κοπεί με το πρώτο χτύπημα, επειδή ο λαιμός του ήταν πολύ παχύς. Όταν εντέλει έπε­σε στο καλάθι, ο δήμιος το σήκωσε από τα μαλ­λιά όσο έσταζε ακόμη το αίμα και το επέδειξε σιωπηλά στους συγκεντρωμένους.

Το κεφάλι του βασιλιά τοποθετήθηκε ανάμεσα στα πόδια του, και μεταφέρθηκε με το σώμα του σε ένα κοιμητήριο του Παρισιού. Το έβαλαν σε ένα απλό ξύλινο φέρετρο, σαν αυτά που χρησι­μοποιούσαν για τις πιο φτωχικές ταφές, και λέγεται ότι το παραχώσαν σε έναν τάφο 3 μέτρα βαθύ.

 

James Gillray: The blood of the murdered crying for vengeance. The execution of Louis XVI. Τέλος 18ου αι. Εικόνα και τίτλος καθιστούν σαφή την οπτική γωνία του Άγγλου καλλιτέχνη: ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ είναι αθώο θύμα της βίας του επαναστατημένου όχλου. Από την άλλη πλευρά, ο Λουδοβίκος με την άφρονα και ταυτοχρόνως σκληρή πολιτική του είχε οδηγήσει την Γαλλία, άλλοτε την σημαντικότερη στην Ευρώπη, σε κρίση και εξαθλίωση.

19 Ιανουαρίου 1919: εκλογές στην Γερμανία της Βαϊμάρης

Από τον Νοέμβριο του 1918, οπότε οι επαναστατημένοι ναύτες και εργάτες οδήγησαν την Γερμανική αυτοκρατορία σε ανακωχή και παράδοση άνευ όρων στους συμμάχους της Εγκάρδιας Συνεννόησης, και ως τον Αύγουστο του 1919, οπότε εγκαταστάθηκε επισήμως η κυβέρνηση της λεγόμενης Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, οι Γερμανοί γνώρισαν την επανάσταση και την αντεπανάσταση.
Οι εκλογές της 19ης Ιανουαρίου 1919 έγιναν μέσα σε τεταμένο κλίμα: οι αστοί, θεωρώντας ότι υπάρχει σοβαρή απειλή από τους κάθε λογής σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες, υιοθέτησαν την τακτική των διαδηλώσεων, των παρελάσεων, των αντι-διαδηλώσεων και αντι-απεργιών, και επέτυχαν την έγκριση ίδρυσης του Freikorps, με έκτακτα αστυνομικά καθήκοντα, από αρτιμελείς βετεράνους του πολέμου που μόλις είχε τερματιστεί.
Στις εκλογές τις 19ης Ιανουαρίου 1919 ίσχυσε το σύστημα της απλής αναλογικής. 19 κόμματα έλαβαν μέρος σε αυτές, και μόνον τα μισά κατάφεραν να εκπροσωπηθούν στην γερμανική ομοσπονδιακή Βουλή, το Reichstag. Ψήφισαν 30,524,848 εκλογείς, και η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα ήταν του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (Sozialdemokratische Partei Deutschlands), με 163 έδρες στις 421. Σχηματίστηκε, αναγκαστικά, συνασπισμός του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, με το Κόμμα του Κέντρου (Zentrumspartei) και το συντηρητικό Κόμμα των Γερμανών Δημοκρατών (Deutscher Demokratischer Partei).
Η ενιαία Βουλή αντικατέστησε το Επαναστατικό Συμβούλιο των Λαϊκών Αντιπροσώπων (Rat der Volksbeauftragten). Είχε συντακτικό χαρακτήρα: το Σύνταγμα, που προέβλεπε αβασίλευτο κοινοβουλευτικό πολίτευμα, εγκρίθηκε τον Αύγουστο του 1919.
Προσωρινός πρόεδρος αναδείχτηκε ο Φρίντριχ Έμπερτ ( Friedrich Ebert), ο οποίος διόρισε προσωρινό πρωθυπουργό τον Φίλιπ Σάιντεμαν (Philipp Scheidemann).