Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ (1939)

Ισχύει το δόγμα «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου»;

Έναν χρόνο περίπου μετά από την υπογραφή της Συμφωνίας του Μονάχου, ο Χίτλερ πρέπει να είχε διαμορφώσει την άποψη πως ό,τι ήταν να αποσπάσει αξιοποιώντας την εφεκτικότητα της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου το είχε ήδη αποσπάσει. Θα πρέπει να ήταν ευχαριστημένος για την έκβαση

Υπογραφή του Συμφώνου Ρϊμπεντροπ-Μολότοφ.

του ισπανικού εμφυλίου, επίσης. Αλλά, η κατάληψη, ουσιαστικά, της Αλβανίας από την Ιταλία, είχε ερμηνευθεί με ανησυχία από τον έλληνα δικτάτορα Μεταξά, από το Ηνωμένο Βασίλειο και από την Γαλλία. Έτσι, είναι πιθανότατο, ότι κατά την επόμενη επιθετική κίνησή του, ο Χίτλερ θα στρεφόταν ανατολικά, κατά της Πολωνίας, ωστόσο δεν θα ήθελε να ξαναδεί ό,τι είχε συμβεί λίγο πριν από την Συμφωνία του Μονάχου: δεν θα ήθελε να δει την Γαλλία και την ΕΣΣΔ να προσεγγίζουν μεταξύ τους σε μια προσπάθεια να μη επαναλάβουν το λάθος τους με την Τσεχοσλοβακία. Μια τέτοια προσέγγιση θα είχε πολλές ομοιότητες με την κατάσταση λίγο πριν από τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, οπότε οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να δώσουν διμέτωπο αγώνα. Έτσι, αποδέχτηκε την αιφνισδιαστική κίνηση που του πρότεινε ο ΥΠΕΞ Ρίμπενττροπ: σύμφωνο μη επίθεσης με τον υπ’αρ. 1 αντίπαλο.
Από την πλευρά του ο Στάλιν ίσως δεν ήταν ανόητος. Ήξερε πολύ καλά εναντίον τίνος

Η γερμανο-σοβιετική πρσέγγιση προκάλεσε σεισμό στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα (και στο ελληνικό τμήμα της 3ης Διεθνούς). Πώς μπορούσε η ΕΣΣΔ, το «πρώτο εργατικό κράτος στον κόσμο», όπως έλεγαν οι φίλοι της Ρωσικής Επανάστασης) να συνεργάζεται με την Γερμανία του Χίτλερ, που είχε ήδη συνασπιστεί με την Ιταλία και την Ιαπωνία (Αντιδιεθνιστικό Σύμφωνο του Άξονα Βερολίνο-Ρώμη-Τόκυο) για την πάταξη των κομμουστικών και εργατικών κομμάτων. Και καθώς τα μυστικά άρθρα του Συμφώνου περί Βαλτικών Χωρών, Πολωνίας και Φινλανδίας γίνοντας γνωστά, ο σεισμός δεν έλεγε να κοπάσει. Ανακόπηκε από τα χειρότερα: τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου του 1939, όλες οι προσωπίδες είχαν πέσει, και άρχιζε ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος…

στρεφόταν ο Άξονας Βερολίνου-Ρώμης-Τόκιο — το διαλαλούσε ήδη ο τίτλος του: Αντιδιεθνιστικό Σύμφωνο. Στρεφόταν εναντίον της ΕΣΣΔ, όσο κι αν οι γερμανοί διπλωμάτες διαβεβαίωναν σε κάθε τόνο ότι το Ανιδιεθνιστικό Σύμφωνο είχε στόχο την Επιτροπή της Κομμουνιστικής Διεθνούς, την Κομιντέρν, και όχι την ΕΣΣΔ. Δεν ήταν άλλωστε η ΕΣΣΔ «το πρώτο σοσιαλιστικό εργατικό κράτος στον κόσμο»; Δεν έπαιζε καταλυτικό ρόλο στην Κομμουνιστική Διεθνή το Κομμουνιστικό Κόμμα της ΕΣΣΔ; Δεν είχε εδραιώσει στην Κομιντέρν τις απόψεις του ο Στάλιν, μετά τη σειρά δικών της Μόσχας το 1936; Ήξερε, πάντως, επίσης πολύ καλά, ότι στρατιωτικά η ΕΣΣΔ κινδύνευε να πάθει ότι η τσαρική Ρωσία στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν για κάθε 14 αξιωματικούς και στρατιώτες αντιστοιχούσε ένα τυφέκιο. Χρειαζόταν οποιαδήποτε καθυστέρηση στην εμπλοκή με την Βέμαχτ, ώστε να αναδιατάξει, μέσω του πανίσχυρου κεντρικού σχεδιασμού, την βιομηχανία της Σοβιετικής Ένωσης, να την μετατρέψει από βιομηχανία ειρήνης σε βιομηχανία πολέμου. Μια σειρά από διπλωματικές πιρουέτες έδωσαν αποτέλεσμα: στις 23 Αυγούστου 1939 υπογραφόταν στην Μόσχα το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ: ο Στάλιν κέρδισε, εντέλει, 10 μήνες. Παρεμπιπτόντως, το Συμφωνο διόρθωνε από την σκοπιά του ό,τι και ο ίδιος θεωρούσε υπερβολικές εδαφικές παραχωρήσεις του Λένιν προς τους Γερμανούς με την Ειρήνη του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Αν οι Γερμανοί επετίθεντο, θα έπρεπε πρώτα να διασχίσουν αρκετά χιλιόμετρα μη ρωσικής γης… Ο κυνισμός θριάμβευε!

Η πολωνική κυβέρνηση δεν είχε προλάβει να χαρεί την ενσωμάτωση του Στέτεν από την Τσεχοσλοβακία αμέσως μετά από την Συμφωνία του Μονάχου, αφού δέχτηκε μαζική επίθεση στα δυτικά σύνορά της από τις γερμανικές δυνάμεις 9 μέρες μετά από την υπογραφή του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ. Από την πκευρά του ο Στάλιν μπορούσε πια να διατάξει μια …προληπτική προέλαση του σοβιετικού στρατού προς τα Δυτικά. Ο αγώνας των Πολωνών ήταν δινέτωπος.
Δέκα μήνες αργότερα, η ΕΣΣΔ δέχτηκε την επίθεση των Γερμανών — στο φως αυτών των μετέπειτα γεγονότων τα άρθρα 3-6 του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ θα μπορούσαν και να επικαλύπτονται από σαρδώνειο γέλωτα….

Σύμφωνο μη επίθεσης μεταξύ της Γερμανίας και της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών

Η Κυβέρνηση του Γερμανικού Ράιχ και η Κυβέρνηση της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, με κίνητρο την επιθυμία να ενισχύσουν την υπόθεση της ειρήνης μεταξύ της Γερμανίας και της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, και θεωρώντας ως βάση τις θεμελιώδεις ρυθμίσεις της Συμφωνίας Ουδετερότητας στην οποία κατέληξαν τον Απρίλιο του 1926 μεταξύ της Γερμανίας και της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, έχουν καταλήξει στην ακόλουθη συμφωνία:

Άρθρο 1. Τα δύο Συμβαλλόμενα Μέρη δεσμεύονται να απόσχουν από κάθε πράξη ισχύος, κάθε πράξη επίθεσης και κάθε επίθεση του ενός εναντίον του άλλου, είτε κατά μόνος είτε σε συνδυασμό με άλλες Δυνάμεις.

Άρθρο 2. Σε περίπτωση κατά την οποία ένα από τα Συμβαλλόμενα Μέρη γίνει στόχος πολεμικής ενέργειας εκ μέρους τρίτης Δύναμης, το άλλο Συμβαλλόμενο Μέρος κατά κανέναν τρόπο δεν θα προσφέρει την αρωγή του σε αυτήν την Τρίτη Δύναμη.

Άρθρο 3. Οι Κυβερνήσεις των δύο Συμβαλλομένων Μερών και στο μέλλον θα παραμείνουν σε διαρκή μεταξύ τους, διά διαβουλεύσεων, ώστε να προσφέρουν αμοιβαία ενημέρωση για ζητήματα που αφορούν τα κοινά ενδιαφέροντά τους.

Άρθρο 4. Κανένα από τα δύο Συμβαλλόμενα Μέρη δεν θα συμμετάσχει σε οιαδήποτε ομαδοποίηση Δυνάμεων, η οποία στρέφεται αμέσως ή εμμέσως σε βάρος του άλλου Μέρους.

Άρθρο 5. Σε περίπτωση διενέξεων ή διαφωνιών μεταξύ των Συμβαλλομένων Μερών επί ζητημάτων του ενός ή του άλλου είδους, και τα δύο Μέρη θα διασαφηνίζουν αυτές τις διενέξεις ή διαφορές αποκλειστικώς μέσω φιλικής ανταλλαγής γνωμών ή, αν αυτό καταστεί αναγκαίο, μέσω επιτροπών διαιτησίας.

Άρθρο 6. Το παρόν Σύμφωνο θα έχει διάρκεια 10 ετών, υπό τον όρο ότι ένα από τα Συμβαλλόμενα Μέρη δεν το καταγγέλλει ένα έτος προ της εκπνοής του, η δε περίοδος ισχύος του παρόντος Συμφώνου θα ανανεωθεί αυτομάτως για μια νέα περίοδο πέντε ετών.

Άρθρο 7. Το παρόν Σύμφωνο θα επικυρωθεί το συντομότερο. Τα έγγραφα επικυρώσεως θα ανταλλαγούν στο Βερολίνο. Το Σύμφωνο τίθεται εν ισχύι αμέσως μόλις υπογραφεί.

Για την Γερμανική Κυβέρνηση:

Ρίμπεντροπ
.

Για την Κυβέρνηση της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών:

Μολότοφ.

Μόσχα, 23 Αυγούστου 1939