Ποιες είναι οι ρίζες της Πρωτομαγιάς;

Ρόζα Λούξεμπουργκ: Αποκάλυψη της τυραννίας, 1894

 

«Η ιδέα για τον εορτασμό μια προλεταριακής αργίας ως μέσο για την ικανοποίηση του αιτήματος για οκτάωρη εργασία ανά ημέρα γεννήθηκε στην Αυστραλία. Το 1856 οι εργαζόμενοι εκεί αποφάσισαν να διακόψουν κάθε δουλειά, και αντί να προσέλθουν στην δουλειά τους οργάνωσαν διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις και εορτασμούς με αίτημα την ημέρα των οκτώ εργάσιμων ωρών. Η μέρα των εορτασμών ήταν η 21η Απριλίου. Στην αρχή, οι εργαζόμενοι στην Αυστραλία δεν σκόπευαν να επαναλάβουν τις ίδιες εκδηλώσει και μετά το 1857. Ωστόσο, οι πανηγυρικές και εορταστικές εκδηλώσεις έκαναν μεγάλη εντύπωση στους εργαζόμενους στην Αυστραλία, τους έδωσαν πνοή και έμπνευση για νέες μορφές αγώνα. Έτσι, αποφασίστηκε ο εορτασμός να οργανώνεται κάθε χρόνο.

 

Κάτι τέτοιο έδωσε στους εργαζόμενους μεγαλύτερο θάρρος και πίστη στις δυνάμεις τους, από ότι μια απεργία. Τι θα έδινε πράγματι περισσότερο θάρρος σ’ όσους δούλευαν σαν σύγχρονοι δούλοι στα εργοστάσια; Έτσι μια συντριπτική πλειονότητα των εργαζόμενων στην Αυστραλία δέχτηκε την ιδέα μιας ετήσιας προλεταριακής γιορτής, όπου εκτός από το να περάσουν καλά, οι εργάτες θα προσπαθούσαν να αναδιοργανωθούν και να συνεχίσουν με νέο κέφι τους αγώνες τους. Από την Αυστραλία η ιδέα διαδόθηκε σε πολλές χώρες, και γρήγορα κατάκτησε τις ψυχές των προλεταρίων σε όλον τον κόσμο.

 

Οι πρώτοι που ακολούθησαν το παράδειγμα των αυστραλών εργαζομένων ήταν οι Αμερικανοί. Το 1866 αποφάσισα ότι η Πρωτομαγιά θα ήταν η μέρα για μια πανεθνική, ίσως και για μια παγκόσμια, απεργία. Εκείνη την ημέρα 200.000 εργάτες εγκατέλειψαν τις δουλειές τους και ζήτησαν ημέρα 8 εργάσιμων ωρών. Αργότερα, αστυνομία και νομική επίθεση κατά των εργατών, τους εμπόδισε για πολλά χρόνια να επαναλάβουν μια […] εκδήλωση με τόση συμμετοχή. Η νομική επίθεση κατά των εργατών τους εμπόδισε να επαναλάβουν συγκεντρώσεις μεγάλης κλίμακας για πολλά χρόνια. Πάντως, το 1888 ανανέωσαν την απόφασή τους και όρισαν ως επόμενη ημέρα εορτασμών την 1η Μαΐου του 1890.

 

Στο μεταξύ το εργατικό κίνημα στην Ευρώπη είχε δυναμώσει και είχε αρχίσει να κινείται ζωηρά. Η δυναμικότερη έκφραση αυτού του κινήματος έλαβε την μορφή της Διεθνούς Διάσκεψης Εργατών το 1889. Εκεί, οι 400 εκλεγμένοι σύνεδροι ψήφισαν ότι η ημερήσια οκτάωρη εργασία πρέπει να είναι το πρώτο αίτημα. Τότε λοιπόν ο εκπρόσωπος των γαλλικών συνδικάτων, ο εργάτης Lavigne από το Μπορντώ, υπέβαλε την πρόταση αυτό το αίτημα [για οκτάωρη εργασία ημερησίως] να διατυπωθεί σε όλες τις χώρες του κόσμου και να υποστηριχθεί με διακοπή εργασίας. Ο εκπρόσωπος των αμερικανών εργατών επέστησε την προσοχή των συνέδρων στην απόφαση των συντρόφων του να απεργήσουν την 1η Μαΐου 1890, και η Διεθνής υιοθέτησε την 1η Μαΐου ως ημέρα για τον παγκόσμιο προλεταριακό εορτασμό.

 

Σ’αυτή την περίπτωση, όπως και 30 χρόνια προηγουμένως στην Αυστραλία, οι εργάτες σκέφτηκαν πραγματικά την ημερομηνία αυτή ως κινητοποίηση για μία και μόνη φορά. . TΗ Διεθνής αποφάσισε ότι οι εργάτες όλων των χωρών θα διαδήλωναν από κοινού την 1η Μαΐου 1890 υπέρ της οκτάωρης ημερήσιας εργασίας. Κανείς δεν ανέφερε για επανάληψη της εορταστικής κινητοποίησης για τα επόμενα χρόνια. Φυσικά, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την αστραπιαία ταχύτητα με την οποία η ιδέα αυτή υλοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία, και πως γρήγορα θα την υιοθετούσαν οι εργαζόμενοι ανά τον κόσμο. Ωστόσο, αρκούσε να εορταστεί μία φορά η Πρωτομαγιά, για να αντιληφθούν και να αισθανθούν όλοι ότι η Πρωτομαγιά έπρεπε να γίνει ένας ετήσιος και πάγιος θεσμός […].

 

Την Πρωτομαγιά προβλήθηκε το αίτημα για οκτάωρη ημερήσια εργασία. Αλλά, ακόμη κι όταν αυτός ο στόχος επιτεύχθηκε, η Πρωτομαγιά δεν εγκαταλείφθηκε. Όσο ο αγώνας των εργατών ενάντια στην αστική τάξη και την ηγεμονεύουσα τάξη συνεχίζεται, όσο δεν ικανοποιούνται όλα τα αιτήματα, τόσο η Πρωτομαγιά θα είναι αφορμή για την ετήσια έκφραση αυτών των αιτημάτων. Και, όταν χαράξουν καλύτερες μέρες, όταν η παγκόσμια εργατική τάξη θα έχει κερδίσει την απελευθέρωσή της, ακόμη και τότε η ανθρωπότητα ενδέχεται να εορτάζει την Πρωτομαγιά προς τιμήν των δύσκολων αγώνων και τις πολλές δοκιμασίες του παρελθόντος».

 

________________________________

Rosa Luxemburg: Ausgewählten politischen Schriften, Frankfurt am Main, 1968.